wika
Pilnie potrzebuję pomocy. Mam do napisania na jutro esej z historii pod tytułem "charakterystyka źródeł władzy nowożytnych królów polskich" i nie mam pojęcia o co w tym temacie chodzi. Czy chodzi po prostu o to kto jakiego króla osadził na tronie czy może skąd pochodziła ich władza(od Boga?)?. Błagam o pomoc.
No może to na coś się przyda.
Królowie elekcyjni. Bezpotomna śmierć Zygmunta II Augusta w 1572 r. zakończyła rządy Jagiellonów. Wszyscy późniejsi królowie byli powoływani na tron przez ogół szlachty. Po krótkim epizodzie rządów Henryka III Walezego dziesięcioletnie rządy Stefana Batorego wypełniły próby umocnienia władzy królewskiej wewnątrz kraju oraz wojny z Rosją o Inflanty (1579-81), zakończone pomyślnym rozejmem w Jamie Zapolskim w 1582 r. Następca Batorego, Zygmunt III Waza, swymi roszczeniami do tronu szwedzkiego wprowadził Rzeczpospolitą w stan długotrwałego konfliktu zbrojnego ze Szwecją (Kircholm 1605 r., altmarski rozejm 1629 r.). Bez sukcesu zakończyła się próba osiągnięcia tronu moskiewskiego (wojna w latach 1609-18 r.), choć rozejm w 1618 r. w Deulinie zapewnił Rzeczypospolitej znaczne zdobycze terytorialne, a także wojny z Turcją (Cecora 1620 r., Chocim 1621 r.). Dwudziestoletnie panowanie Jana II Kazimierza przyniosło wyniszczenie gospodarcze i wyludnienie kraju, chaos w życiu politycznym, utratę terytoriów i spadek międzynarodowego znaczenia Rzeczypospolitej (powstanie kozackie B. Chmielnickiego, wojny polsko-moskiewskie, wojny polsko-szwedzkie, oliwski pokój 1660 r., welawsko-bydgoskie traktaty 1657 r., rokosz Lubomirskiego 1665-66, andruszowski rozejm 1667 r.). Chwilowo tylko poprawiły sytuację znakomite zwycięstwa Jana III Sobieskiego (Chocim 1673 r., wiedeńska odsiecz 1683 r.). Po jego śmierci Rzeczpospolita stopniowo stawała się przedmiotem polityki mocarstw ościennych. Udział elektora saskiego, króla polskiego Augusta II w wojnie północnej 1700-21 przyniósł mu klęskę i detronizację z rąk Szwedów. Krótkotrwałe rządy Stanisława Leszczyńskiego, osadzonego przez nich na tronie, zakończyły się wraz z klęską Karola XII pod Połtawą (1709 r.). Dalsze rządy Augusta II i jego następcy, Augusta III, zostały podporządkowane woli Rosji, Austrii i Prus, dążących do utrzymania słabości Rzeczypospolitej, wykorzystując prywatę wielu polskich i litewskich magnatów, bezsilność zrywanych sejmów, niechęć uprzywilejowanych stanów do świadczeń finansowych na rzecz państwa, Rosja skutecznie przeciwstawiła się próbom reform ustroju, stając się gwarantem istniejącej w Rzeczypospolitej sytuacji (Sejm Niemy 1717 r., Loewenwolda traktat 1732 r.). Wybór na tron Stanisława Augusta Poniatowskiego, kandydata Familii i cesarzowej Katarzyny II, umożliwił dokonanie (za zgodą Rosji) ograniczonych reform wewnętrznych. Odpowiedzią konserwatywnej części szlachty na reformy, a także na ingerencję Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej oraz prorosyjską politykę króla i Familii, była zbrojna konfederacja barska 1768-72. Po jej rozbiciu nastąpił I rozbiór Polski 1772 r. między Austrię, Prusy i Rosję (rozbiory Polski). Podejmowano jednak pewne reformy, inicjowane i wspierane przez króla: 1773 r. powstała Komisja Edukacji Narodowej, na Sejmie Czteroletnim uchwalono m.in. aukcję wojska, rozszerzono prawa miast, uchwalono Konstytucję 3 maja 1791 r. Dzieło wewnętrznej odbudowy kraju obaliły konfederacja targowicka 1792 r. i interwencja wojsk rosyjskich (wojna polsko-rosyjska 1792 r.), po której nastąpił II rozbiór Polski przez Rosję i Prusy. Próba zachowania resztek bytu państwowego, którą było powstanie kościuszkowskie 1794 r., zakończyła się klęską i III rozbiorem Polski w 1795 r. oraz utratą państwowości na ponad stulecie. Zasady ustrojowe ukształtowane w okresie jagiellońskim utrzymały się do upadku państwa. Nastąpiły jednak zmiany w układzie sił politycznych wewnątrz kraju, rzutujące na działanie aparatu państwowego. Uprzednio obok monarchy udział we władzy miał cały stan szlachecki, w XVII i XVIII w. zdecydowaną przewagę w państwie zdobyli magnaci, którzy, zwłaszcza od końca XVII w., decydowali o sprawach politycznych i ustrojowych Rzeczypospolitej. Istotnym czynnikiem, który ułatwił magnatom uzyskanie tej przewagi, była przyjęta w 1572 r. zasada osobistego udziału w elekcji ogółu szlachty (elekcja viritim); dalszym osłabieniem władzy królewskiej był obowiązek zaprzysięgania przez każdego elekta artykułów henrykowskich i pacta conventa. Funkcjonowanie państwa było zakłócane przez zasadę jednomyślności (liberum veto) oraz obowiązek ścisłego przestrzegania przez posłów instrukcji otrzymywanych od szlachty na sejmikach. Skostnienie ustroju, spowodowane obroną stanowych swobód i przywilejów (kardynalne prawa, złota wolność) oraz niechęć do reform przeważającej części szlachty i magnatów, były przyczyną powiększającej się niewydolności struktur państwa. Gospodarka Rzeczypospolitej już od lat 20. XVII w. zaczęła wchodzić w stan regresu. Załamanie się w zachodniej Europie popytu na polskie zboże i coraz mniejsza wydolność systemu gospodarki rolnej opartej na pańszczyźnie zachwiały podstawami egzystencji folwarków. Katastrofę przyniosły jednak dopiero wojny i epidemie połowy tego stulecia i pierwszych lat XVIII w., niosąc za sobą wyludnienie i wyniszczenie wsi, miast i miasteczek. Próby przeprowadzenia zmian w rolnictwie na szerszą skalę pojawiły się dopiero w 2. poł. XVIII w. W rzemiośle przełom nastąpił pod koniec XVIII w., gdy zaczęły licznie powstawać manufaktury. Położenie chłopów i mieszczaństwa niewiele się zmieniło aż do upadku Rzeczypospolitej. Wśród szlachty powiększył się odsetek nieposesjonatów, szukających zajęć poza wsią i coraz bardziej uzależnionych od magnatów. W sferze spraw wyznaniowych wielkie znaczenie miała unia brzeska w 1596 r., przynosząc trwały podział Kościoła wschodniego na zwalczające się Kościoły: unicki (unici) i prawosławny. Wyrazem zwycięstwa kontrreformacji nad prądami reformacyjnymi, a zarazem ważnym wyłomem w polskiej tolerancji wyznaniowej było wypędzenie z kraju arian (1658 r.), zakaz odstępstwa od katolicyzmu (1668 r.), zakaz publicznych protestanckich nabożeństw (1717 r.) i wreszcie formalne wykluczenie innowierców ze sprawowania urzędów państwowych i z sejmu (1733 r.). Dyskryminacja niekatolików stała się dla Rosji pretekstem do ingerencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Upadek polityczny i gospodarczy kraju pociągnął za sobą obniżenie kultury i poziomu umysłowego społeczeństwa, przy jednoczesnym istnieniu ośrodków wysokiej kultury na niektórych dworach magnackich (sarmatyzm). Przełom nastąpił w okresie oświecenia stanisławowskiego. Zreformowano szkolnictwo (działalność Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych), rozwijały się teatr, muzyka, sztuki plastyczne, literatura piękna i publicystyka, dwór królewski i Warszawa stały się ośrodkami kultury promieniującym na całą Rzeczpospolitą.
To wszystko już wiem (przynajmniej 90%), ale dzięki za chęci. Chodzi mi raczej o to jak zinterpretować ten temat. Zacząłem pisać po prostu pracę na temat: kto kogo i w jaki sposób osadził na tronie polskim. Najwyżej będzie całkowicie niezgodna z tematem :|.
Próbując dalej - może to :
Elekcja czyli wybór władcy. W Polsce początkowe formy elekcji wykształciły się w okresie dzielnicowym, najpierw w księstwie krakowskim, gdzie możnowładcy świeccy i duchowni - usuwając w 1177 Mieszka III Starego i powołując na tron Kazimierza II Sprawiedliwego - zdobyli prawo decydowania o wyborze władcy. Początkowo wybierano książąt spośród Piastów; w 1291 po raz pierwszy rycerstwo małopolskie powołało na tron krakowski nie-Piasta, króla czeskiego Wacława II z dynastii Przemyślidów. W zjednoczonym państwie polskim (po 1320) obowiązywała zasada dziedziczności. Ponieważ Kazimierz III Wielki nie pozostawił potomka męskiego jego siostrzeniec Ludwik Węgierski, aby zgodnie z wolą Kazimierza Wielkiego objąć tron polski musiał uzyskać zgodę szlachty. Za Jagiellonów wykształciła się elekcyjność tronu w obrębie panującej dynastii; kandydat na króla był wysuwany przez radę królewską i zatwierdzany przez sejm elekcyjny, w którym uczestniczyła szlachta i przedstawiciele większych miast. Po elekcji nowy władca składał przysięgę i potwierdzał przywileje stanów, a następnie był koronowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego. Zasada wolnej elekcji została ustanowiona w 1506 przy wyborze Zygmunta I Starego, praktycznie zaczęła funkcjonować dopiero po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów. W okresie pierwszego bezkrólewia ( 1572-73) przyjęto zasadę elekcji viritim. W terminie ustalonym przez sejm konwokacyjny zjeżdżała się na elekcję pod Warszawę szlachta z całej Polski, głównie jednak z ziem bliżej położonych, a więc z Mazowsza. Senat z prymasem jako interrexem obradował w szopie położonej w centrum pola elekcyjnego; izba poselska, do której przedstawicieli wybierano często już podczas samej elekcji, znajdowała się w tzw. kole, otoczonym okopami. Pozostała część szlachty zajmował a namioty położone poza kołem. Kandydatów na króla przedstawiali ich pełnomocnicy (w wypadku kandydatów zagranicznych - posłowie obcych państw) .Do głosowania przystępowano województwami. Rezultaty głosowania przekazywali senatowi posłowie z poszczególnych ziem, a wynik wyborów ogłaszał prymas. Elekt bądź jego przedstawiciele zaprzysięgali artykuły henrykowskie i pacta conventa. Elekcję kończyło wyznaczenie daty sejmu koronacyjnego (odbywanego w Krakowie), na którym dokonywano koronacji nowego władcy i następowało ostateczne objęcie przez niego tronu. Taka forma elekcji wywarła niekorzystny wpływ na funkcjonowanie Rzeczypospolitej. Przewlekłe bezkrólewia dezorganizowały życie państwa, pacta conventa ograniczały kompetencje władzy centralnej, a nie sprecyzowane do końca zasady głosowania województwami i wyboru króla doprowadzały nieraz do podwójnych elekcji i wojen domowych (np. równoczesny wybór Zygmunta III Wazy i arcyksięcia Maksymiliana w 1587). W drugiej połowie XVII i w XVIII w. na elekcji dominowała magnateria zainteresowana w wyborze najsłabszego spośród kandydatów. W XVIII w. wzrosło też znaczenie mocarstw obcych narzucających swoich kandydatów (traktat "trzech czarnych orłów"). Zasadę wolnej elekcji zniosła Konstytucja 3 maja w 1791, pozostawiając tylko elekcję dynastii.
Kurde. Miesza mi się coraz bardziej. Napewno muszę przyjąć układ chronologiczny omawiając po kolei władców od Zygmunta Starego. Chyba jednak chodzi o to w jaki sposób dany król objął władzę. Na podstawie jakiego mechanizmu i jakie grupy wpływów za nim stały. Co Wy na ten temat sądzicie?
Pozdrawiam
No nic , zaglądaj do nas , może któryś z naszych moderatorów ci pomoże.
Chcąc dokładnie napisać ten temat musiałbyś się dogłębnie zapoznać z biografią naszych królów nowożytnych.
Jeśli jednak dobrze poczytasz ostatnie źródło to znajdziesz tam wiele z tego o co ci chodzi.
N.p.
W Polsce początkowe formy elekcji wykształciły się w okresie dzielnicowym, najpierw w księstwie krakowskim, gdzie możnowładcy świeccy i duchowni - usuwając w 1177 Mieszka III Starego i powołując na tron Kazimierza II Sprawiedliwego - zdobyli prawo decydowania o wyborze władcy
Tu mniej więcej wiadomo kto wybrał kiedy i kogo.
Tak. Wiedzę mam na temat biografii królów Polski tylko przez cały czas miałem wątpliwość czy aby dobrze podchodzę do tematu (zresztą cały czas ją mam), ale napisałem to z punktu widzenia sposobu osadzania na tronie, a nie z punktu widzenia socjologii według której źródła władzy dzielą się na: nagradzanie, przymus, autorytet formalny, rekomendacje, kompetencje, informacje oraz powiązania i układy. Takie analizowanie źródeł władzy nowożytnych królów byłoby trochę głupie choć socjologia napewno się tym zajmuje.
A zaglądać i tak będę :)
Pozdrawiam
Uważam że poszedłeś w dobrym kierunku.
Gdybyś zaczął (moim zdaniem) zagłębiać się w analizy , to praca rozsypałaby ci się na elementy które trudno było by poskładać , a i pewnie straciłaby sens.
Życzę powodzenia.
No i do usłyszenia.
Pozdrawiam.
P.S.
A zajrzyj jeszcze do naszych Prac lub Źródeł w Portalu Głównym , a może...?.
Powodzenia.
http://historicus.pl/
dopiero teraz wrocilem - polecic moge dwie rzeczy: "Królowie elekcyjni" pod red. Ireny Kaniewskiej, Wyd. Literackie lub "Dzieje nowożytne" Władyslawa konopczyńskiego