wika
Przed reformami Piotra I
W momencie objęcia rządów przez małoletniego Piotra I armia carska składała się z szlacheckiej kawalerii regularnej, wojsk kozackich, strzelców i regimentów piechoty formowanych na wzór zachodni.
Jak napisał później Piotr I, armia ta okazała się być niezdolną do walki z cywilizowanyi, narodami, a jedynie z barbarzyńcami.
Strzelcy
Podstawowa formacja piesza armii carskiej w momencie obejmowania rządów przez Piotra I.
Korpus strzelców (korpus w rozumieniu organizacyjnym, nie taktycznym), powołany w 1550 roku, składał się z 45 tysiecy ludzi i był zorganizowany w 22 regimenty.
16 z nich stacjonowało w Moskwie, po 3 w Nowogrodzie i Pskowie.
Korpus ten postrzegał się niejednokrotnie jako elitę carskiego wojska (coś na kształt gwardii), jednakże końcem XVII wieku uważano, ze wartośc bojowa strzelców jest niższa, aniżeli "wynikająca" z tradycji.
Wprawdzie w czasie pokoju korpus odbywał ćwiczeniaszkolono także w walce ogniowej, to ednak w czasie Wojny Północnej osiągnięcia pułków strzeleckich były poniżej oczekiwań cara.
Kadra korpusu, którą stanowili Rosjanie, odporna była na wszelkie zmiany obyczajowe i polityczne, co w zetknięciu z reformami Piotra I wywołało konflikt z władcą.
Po buncie strzelców (1698) pułki moskiewskie rozwiązano, zaś pułki pskowskie i nowogrodzkie wcielono do armii nowego wzoru. Na początku wojny stanowiły one najbardziej doświadczony trzon armii Piotra I i wzięły udział w Kampani Narwskiej.
W skład pułków strzeleckich wchodzili zarówon muszkieterzy - uzbrojeni w muszkiet i berdysz (wykorzystywany także zamiast forkietu) oraz pikinierzy.
Stosunek pikinierów do muszkieterów wynosił standardowo jak 1:3.
Piechota cudzoziemska
Car Aleksy, ojciec Piotra I, sformował wprawdzie 63 regimenty piechoty cudzoziemskiej. (80 tys. ludzi), ale już w 1695 pozostały tylko dwa z nich, tj. pułk Franciszka Leforta (1-szy moskiewski) i Patryka Gordona (butyrski).
Jak zanotowano, ta horda pozbawiona była jakiejkolwiek dyscypliny.
Piechota nieregularna
W ostatnim dziesięcioleciu XVII wieku, w razie potrzeby, Piotr I powoływał pod broń pieszą milicję.
I tak np. na Kampanię Azowską w 1695 roku powołał 120.000 milicjantów, w części z rozwiązanych właśnie pułków piechoty cudzoziemskiej.
Częściowo powołano pod broń milicję w czasie Buntu Strzelców w 1695 r.
Minimalna wartość bojowa milicji wynika choćby z jej opisu.
Określono ją mianowicie jako "tłum powolnych i w większości nieokrzesanych idiotów".
Gwardia
Pierwsze dwa pułki piesze gwardii, tj. Preobrażeński i Siemienowski, powstały w dniu 25 kwietnia 1695 r. z dwóch kompanii "zabawowego" wojska cara Piotra I.
Oficjaline określane były jako pułki lejbgwardyjskie (Leib - po niemiecku ciało, wiec chodzi o straż osobistą monarchy).
Tytularnym pułkownikiem pułku Preobrażeńskiego był Piotr I - zgodnie z powstałą tradycją honorowe pułkownikostwo przysługiwało potem każdemu rosyjskiemu monarsze, aż do 1917 roku.
Pierwotnie każdy z pułków gwardii był zorgainzowany w 12 rot, po ok. 100 ludzi każda.
Na polu walki regiment dzielono na 3 bataliony.
W 1697 pułk Przeobrażeński zreorganizowano, dodając mu 13 rotę, bombardierską, uzbrojoną w sześć moździerzy i 4 działa polowe.
Zmiany organizacji:
- w 1700 pułki przeorganizowano: pułk Preobrażeński w cztery bataliony, Siemienowski w 3 bataliony (???) - każdy batalion po 4 roty, każda po 100 ludzi,
- w 1704 każdy z pułk otrzymał po kompanii grenadierskiej (w przeciwieństwie do innych kompanii grenadierów nie zostay one scalone w pułki grenadierów).
Obydwa pułki brały udział jedynie w kilku kampaniach Wojny Północnej i były traktowanej raczej jako jedonstki szkolne dla młodej szlachty aniżeli faktycznie jednostki do użycia w polu.
Kawaleria
Poza tym, że składała się z niewielkiej liczby kawalerii regularnej, w której służyła szlachta, i z kawalerii kozackiej, na razie nic więcej nie wiem.
Można powiedzieć tyle, że jazda nie była zbyt poważanym rodzajem broni.
Artyleria
Artyleria, choć liczna, nie była zbyt wysokich lotów.
O jakości carskiej artylerii przed reformą niech świadczy jej udział w Bitwie nad Narwą (30.11.1700).
Park artyleryjski armii carskiej liczył 4 działa 30- i 48-funtowe, 26 dział 18- i 24-funtowych, 33 działa 6-, 8- i 10- funtowych, 50 dział 3-funtowych, 25 moździerzy 80- i 120-funtowych oraz jedną haubicę 40-funtową.
Obsadzona niedoświadczonymi kanonierami, w trakcie wystrzałów łamano lawety, moździerze nie posiadały zapasu bomb odpowiedniego wagomiaru.
Dodać należy, że w tej bitwie Rosjanie stracili cały (chyba???) park artyleryjski, jaki przywiedli ze sobą nad Narwę.
Już chocby to świadczy o jakości armii Piotra I na początku Wojny Północnej.
Armia wzoru 1700.
Piechota
W grudniu 1699 roku car nakazuje pobór.
Każda parafia prawosławna ma dostarczyć 25 rekrutów, każdy świecki majątek ziemski liczący od 25 do 50 dymów, 25-50 rekrutów.
Ostatecznie w Preobrażenskoje wyboera się z tych rekrutów 32 tys. ludzi, których formuje w 27 (25???) regimentów pieszych. Te zaś łączy w 3 dywizje, pod dowództwem:
- generała Gołowina - dywizja pozostaje w Preobrażenskoje,
- generała Adama Weide - jw.,
- księcia Repnina (tą dyslokuje się nad Dolną Wołgę).
Armię tworzy na wzór zachodni, w oparciu o regulamin (Woinskije Artykuły) z 1700 generał Adam Weide.
Dowódcami regimentów są cudzoziemcy.
Stopnie wojskowe tworzy się na wzór zachodni (stąd w armii rosyjskiej byli Feldweble i Jefrejtorzy - czyli Gefrajtrzy ;-)).
Zatem, po pierwszej reformie, piechota armii Piotra I składała się z:
pułki gwardii
- Preobrażeński
- Siemienowski,
pułki liniowe sformowane przed 1699
1) Leforta (od 1712 r. 1-szy moskiewski),
2) butyrski,
pułki liniowe sformowane w 1700 (na podstawie poboru w 1699 - w nawiasie dowódca):
3) rostowski (Caspar Goltz),
4) kijowski (Wilhelm v. Delden),
5) sibirieński (Friedrich v. Werden),
6) wołogdski (Roman Bruce),
7) pskowski (Mewes),
8 ) schluesselburski (Matthias Trieden),
9) archangielski (Alex Deydut),
10) niżniegorodzki (Bohlmann),
11) smoleński (Elias Bils),
12) czernihowski (v. Schweden),
13) azowski (Iwan Busch),
14) władymirski (Jungor),
15) kazański (Johann v. Delden),
16) moskwaski (Iwanicki),
17) nowogrodzki (Nicklaus Balk),
18 woroneżski (Theodor Balk),
19) łużski (Nicklaus v. Werden),
20) jarosławski (Johann Treiden),
21) permski (Iwan Angler),
22 wiacki (Paul Berner),
23) twerski (Dewsin - rozformowany w 1712),
24) biełozorski (Johann Berner - w 1712 przemianowany na regiment garnizoonwy),
25) astrachański (Alexander Gordon),
26) troicki (Fliwerk),
27) ingliski (Johann Culom; wyborgski od 1712)
Dragonia
Na podstawie poboru z listopada 1699 w 1700, rozkazem cara, sformowano dwa pułki dragonów z najbardziej doświadczonych żołnierzy istniejących oddziałów jazdy.
Były to regimenty Goltza i Schnewentza (obaj pułkownicy byli Sasami).
Po sformowaniu liczyły odpowiednio 998 i 800 ludzi.
Oba pułki dały ciała pod Narwą.
Zatem Kampanię Narwską car rozpoczynał z armią w składzie 2 pułków gwardii (Preobrażeński i Siemienowski), 27 pułków liniowych, 2 pułków dragonów, parku artyleryjskiego plus sześci pozostałych pułków strzelców (tnowogrodzkich i pskowskich) oraz formacji kozackich.
1700
Skład roty piechoty:
kapitan,
porucznik,
chorąży,
sierżant sztabowy (flagowy???),
podoficer zbrojmistrz,
lekarz,
adiutant,
pisarz,
4 kaprali,
2 doboszy,
18 pikinierów,
84 muszkieterów.
Piechota – reformy w 1704
Każdy powiększony regiment liniowy zachował swój trzeci batalion.
Jednocześnie zmniejszono w batalionach liczbę rot do 4, które nazwano fizylierskimi.
Każdy z pułków za to otrzymał rotę grenadierów.
Organizacja roty pozostała ta sama, dodano jednak 2 sierżantów, 2 kaprali i 31 żołnierzy.
Dragoneria 1701-1708
Regimenty dragonów sformowane w latach 1700-08 (w nawiasach nazwy regionalne, przyjęte
w 1708):
1700
1.Joachima Goltza (moskiewski),
2.Schnewentza (kijowski),
1701 – w Moskwie
3.Żdanowa (władymirski),
4.Nowikowa (pskowski),
5.Michaiła Sybina (kazański),
6.Ks. Meszterskiego (nowgorodzki),
7.Symeona Kropotowa (troicki),
8.Ks. Lwowa (astrachański),
9.Aleksandra Wolina (sybirieński),
10.Anastazego Ostafiewa (smoleński),
11.Połuktowa (???) (sanktpetersburski),
12.Dumonta (czernichowski)
1701 – w Nowogrodzie
13.Denisa Deugerina (wiacki),
14.Morelli'ego (niżniegorodzki
1702
15.Ks. Nikity Wołkońskiego (jarosławski),
16.Grigorija Suchotina (twerski),
17.Iwana Gorbowa (permski),
1704
18.Ingermanlandzki,
19.Portes'a (newski),
20.Generała Apraksina (biełozorski),
1705
21.Nicklausa Herringa (riazański),
22.Ks. Romana Wołkońskiego (ustiużski),
23.Hrabiego Szemietiewa (archangielski),
24.Putiatina (łużski),
25.Monastyriewa (wołogodzki),
26.Pestowa (narwski),
1706
27.Streszniewa (rostowski),
28.Pawłowa (azowski),
29.Fassmana (jamburski),
1707
30.Geszowa (leib-dragoński),
31.Mursenkowa (ołonecki),
32.kargopolski,
1708
33.Arakczejewa (tobolski),
34.kropotowski.
Rys. 1
Organizacja piechoty rosyjskiej w 1700.
Preobrażeński pułk gwardii.
Jeden prostokąt reprezentuje rotę piechoty (100 ludzi).
Kolorami zaznaczyłem bataliony.
Nie jestem pewien, czy pułk posiadał i baterię działek 3-funtowych i rotę bombardierską, czy też raczej tylko rotę.
Rys. 2
Siemienowski pułk gwardii, pułki liniowe moskiewski, kijowski, narwski, ingermanlandzki.
Rys. 3
Pozostałe pułki liniowe.
Rys. 4.
Dragonia.
Jest to ciekawe co tu piszesz aczkolwiek chciałbym poznać źródła na jakich się opierasz...
Pozdrawiam
Piszę wyłącznie w oparciu o Ospreya "Peter the Great Army 1 i 2 (Infantry i Cavalry)".
Na razie innych materiałów nie mam, a zaczynam zgłębiać historię armii carskiej od reform piotrowych.
Zouave , mógłbyś przybliżyć nam jak to było z taktyką za Piotra Pierwszego? Po części jestem świadoma, że to Piotrowi zawdzięczamy pewne unowocześnienie o ile wolno mi tak powiedzieć.
Taktyka dragonów Piotra Pierwszego:
W trakcie Wielkiej Wojny Północnej Rosjanie sformowali dwa korpusy dragońskie, nazywane przez nich Korwolan-ami (od corps-volant czy też lotnych korpusów).
Jeden, dowodzony przez Księcia Mienszykowa, składał się z 11 regimentów dragońskich, drugi przez Księcia Golicyna (12 regimentów dragońskich).
W czasie kampanii 1708-09 obydwa korpusy były "psami gończymi" szwedzkich kolumn przemieszczających się po terenie imperium, stanowiąc niezawodną alternatywę dla formacji kozackich.
Dragoni byli wykorzystywani jako standardowa formacja małej wojny ("łowiąc" zagubione szwedzkie jednostki, np. rozbijając dwa regimenty szwedzkich dragonów w okolicach Staroduba w 1708, bądź szarpiąc podjazdami przeciwnika, który powinien koncentrować swoją kawalerię przed bitwą).
Jednakże rosyjska dragonia była wykorzystywana (a przynajmniej szkolona) także do walki w szyku pieszym.
Zgodnie z "Artykułami Dragońskimi" Mienszykowa (St. Petersburg, 1720) w szyku pieszym dragoni formowali się w czteroszeregową linię, na wzór piechoty (w końcu jednak byli piechotą).
Zgodnie zatem z modą z początku XVII wieku, inaczej niż jak na zachodzie, gdzie dragonerii na piechotę używano w szyku rozprosznym (aż się prosi powiedzieć w tyralierze, ale to nie ta bajka )
Pod Leśną (1708) szyk, siła ognia plus osłona lizjery lasu wystarczyły do odparcia szarży szwedzkiej kawalerii.
Konno dragoni rosyjscy formowali byli w linie o trzech szeregach (kompaniami???). Front regimentu stanowiło 4 albo 5 kompanii (przypomnijmy, że pułk składał sie z 10 kompanii, ale formowanych po dwie w szwadrony).
W walce konnej rosyjscy dragoni z bliskiego dystansu (30 kroków) oddawali salwę karabinową, po czym broń długa była odrzucana, wyciągano pistolce bądź pałasze i na Szweda
Taką samą taktykę stosowano zarówno w szarży jak i w obronie.
Niosła ona niebezpieczeństwo zdezorganizowania formacji, zaś siła ognia regimentu w zasadzie ograniczała się tylko do pierwszego szeregu (kolejne nie mogły strzelać - oddawanie salw a la piechota nie było po prostu możliwe).
Widzę, że sobie odpowiedziałeś na wątpliwości z sąsiedniego wątku. Dragonia działała podobnie jak polska dragonia w tamtych i wcześniejszych latach. Stopniowo ewoluując w stronę kawalerii. Np. w Polsce wyewoluowała do czasów Sejmu Wielkiego zupełnie w kawalerię - zamiast pułków dragonii powołano wówczas Pułki Przedniej Straży, które były przeformowanymi pułkami dawnych dragonów, były to już jednostki kawalerii.
Dla mnie nie było i ma żadnych wątpliwości że dragonia rosyjska wtedy działała zarówno jak piechota oraz jak i kawaleria. Nie zmienia to faktu, że nie była kawaleria, tylko konną piechotą. Przynajmniej w wersji rosyjskiej.
Charakter taki nosiła aż po II połowę XIX wieku.
Można stwierdzić, ze charakter taki nosiła także w I Wojnie Światowej, choć byłoby to nieco nieścisłe, bo wtedy Rosjanie w ogóle używali całej jazdy jak dawnej dragonii.
Przyuważ, kto (chodzi mi o rodzaje broni) likwidował Powstanie Styczniowe i dlaczego.
Dragonia pruska już przed połową XVIII wieku była traktowana jak kawaleria, choć przenosiła jeszcze uzbrojenie dragonerii. Nie była jednak już używana jako piechota - do małej wojny i patroli używano huzarów i ułanów.
Tak czy inaczej artylerię ewentualnie przydzielaną do dragonii rosyjskiej (ewentualnie, bo nie powołujesz się na żadne opracowania, poza Wiki) trudno byłoby nazwać artylerią konną, zaś każdy pułk muszkieterów posiadał swoje działa regimentowe (więc dragoneria mogła nie odstawać od innych rodzajów piechoty).
W Ospreyu nie ma mowy na temat dział w pułkach dragońskich za czasów Piotra Wielkiego.
Nie korzystam z zasady z Wikipedii w takich sprawach.
Nie wiem jak było w teorii, ale skoro w praktyce używano jej także jako kawalerii, to można mówić, że była kawalerią. Takie dystynkcje, że jak w regulaminie napisano, że to była konna piechota, kiedy w rzeczywistości jednocześnie używano jej jako jazdy są moim zdaniem bez sensu.
Nie są bez sensu.
Uzycie w praktyce jako kawalerii nie oznacza, że to jest kawaleria. Zresztą sposób ataku wg Artykułów Dragońskich Mienszykowa wskazywał na bardziej piechotny jak kawaleryjski charakter.
PS:
Czy to, ze husaria brała pieszo udziałw oblężeniach, oznacza, że była piechotą?
Odpowiedz sobie lepiej na pytanie, czy polska dragonia była jazdą czy piechotą.
A husaria walcząca pieszo podczas jakiegoś oblężenia nie ma tu nic do rzeczy, bo był to marginalny sposób wykorzystania tej formacji.
Odpowiedz sobie lepiej na pytanie, czy polska dragonia była jazdą czy piechotą.
Piechotą, umiejąca także walczyć w szyku konnym.
Przede wszystkim trzeba wyjśc od tego, czy konni byli szkoleni do walki w szyku pieszym, ale jak piechota.
Tak dokładnie była szkolona dragonia rosyjska za Piotra I.
Popatrz na Artykuły Mienszykowa - dragoneria na piechotę miała byc formowana, jak piechota, w cztery szeregi (czyli już nowocześnie jak na epokę), nie posiadała oczywiście pikinierów (ale tych nie posiadała żadna dragoneria), ciekaw jestem za to, czy faktycznie posiadała działa - na poziomie pułku czy na poziomie korpusu.
Zgadzam się, że musiałyby być to specjalne armaty (lżejsze łoże, większy zaprzęg, ale przecież i piechota nie używała większych dział regimentowych jak 3-funtowe, prawda?
A husaria walcząca pieszo podczas jakiegoś oblężenia nie ma tu nic do rzeczy, bo był to marginalny sposób wykorzystania tej formacji.
Z tego co piszesz, to ma, bo skoro dragonia walcząc konno była kawalerią, bo husaria walcząc pieszo musiałaby być piechotą.
Po prawdzie to na zachodzie szybko dragoneria przestała pełnic swoją rolę, choć uzbrajano ją ciągle po staroświecku.
W Rosji nigdy nie przestała.
Jezscze raz przypomnę udział dragonów w tłumieniu Powstania Styczniowego, czy świetny rajd Zgrupowania Czołowego z czasów wojny 1877-78 - tam dragoni rosyjscy wystapili po staremu, bardziej jak piechota konna a nie kawaleria, walcząc np. na piechotę zdaje się w obronie Starej Zagory.
Kawaleria rosyjska za to w tej wojnie wiele nie nawojowała.
A turecka była uzbrojona dosłownie prawie jak kawaleri afederalna wojny secesyjnej (albo i lepiej, bo miała Winchestery - czy to kawaleria czy dragonia?).
Poza tym wyjdź z jednego założenia:
co to jest kawaleria w świetle roli, jaką się jej przeznacza na polu bitwy.
Dragonia nie zawsze mieściła się w standardowych ramach kawalerii.
Co do powstania styczniowego owszem masz rację, natomiast co do okresu Piotra I nie wiem co szyk czteroszeregowy miałby mieć do rzeczy. Próbowałem wskazać pewną drogę, ale wychodzi to tak jak zwykle, dlatego na tym poście chyba dyskusję w tym wątku zakończę.