wika
Do poniższej pracy wykorzystałem różne dostępne mi źródła , zapiski oraz prace i książki prof. A. Krawczuka.
Wszystko to co napisałem poniżej nie pretenduje w jakikolwiek sposób do jakiejkolwiek pracy naukowej ani żadnej innej która ma charakter naukowy lub edukacyjny.
Jest to jedynie kolejny temat co do którego uznałem że wart jest tego aby znalazł się na naszym forum.
RA.
Faraonowie Starożytnego Egiptu
Pierwszego władcę Starożytnego Egiptu współcześni nazywają Skorpionem - od hieroglifu jakim określa się jego imię znane z głowicy wapiennej maczugi gdzie przedstawiony jest w koronie Południa.
Panowanie jego nie rozciągało się dalej jak do Tura gdzie znaleziono fragment ceramiki z jego imieniem.
Król Skorpion miałby być ostatnim z towarzyszy Horusa.
Ich panowanie poprzedziło I dynastię.
Jego zwycięstwo nad północą utorowało drogę do triumfu jego prawdopodobnemu następcy - Narmerowi.
I dynastia (tynicka)ok. 3100-2905.
Założycielem był Narmer czyli „Cierpiący Sum” identyfikowany z Menesem.
Zabytki Menesa – Narmera , to palety i maczugi jakie złożył w świątyni w Heraknopolis.
Na jednej stronie palety Narmer zabija wroga należącego do nomu „Harpuna” Górnego Egiptu i wyobraża 6000 mieszkańców Delty.
Na drugiej stronie - król idzie ze sztandarami ku polu masakry, gdzie w 2 rzędach leży 10 zabitych z poodcinanymi głowami złożonymi pomiędzy stopami.
Na maczudze Narmer siedzi na tronie obecny przy składaniu łupów w ilości:120000 jeńców , 400000 byków i 1422000 kóz..
Król ma na głowie raz koronę południa, raz północy.
Świadczy to o zjednoczeniu Egiptu.
Narmer miał założyć Memfis ,jednak panował chyba z This.
Następcą Narmera był faraon Aha (wojownik).
Aha obchodził uroczystość połączenia południa z północą (tabliczka z kości słoniowej).Zbudował w Sasis świątynię bogini Neith.
Podobno zbudował w Memfis Pałac królewski
.Na południu odniósł zwycięstwo nad Nubijczykami.
Jego następcy kontynuują jego politykę.
Horus-Adżib – zakłada miasta , prowadzi spis ludności.
Horus Idimu ,żeni się podobnie jak Aha z księżniczką Meret-Neith.
Horus-Wadżi (Wąż) , wysyła karawany do kopalni na pustyni u wybrzeża morza Czerwonego.
Horus Dżer – wyprawa do Nubii po surowce dla rzemiosła.
Horus Semerchet – karawany na Synaj.
Królowie ci chwalą się że odnieśli zwycięstwo nad ludami wschodniej pustyni.
Koniec dynastii zakłóca chyba (rewolucja pałacowa).
Semerchet niszczy pomniki Adżiba i własnej matki Meret-Neit.
Jego imię tak samo traktuje Horus Kaa który uszanował Adżiba i Meret-Neit.
Semerchet był prawdopodobnie uzurpatorem.
Z tego okresu zachowały się piękne Mastaby z grobowca króla Den.
II dynastia (tynicka) 2905-2755.p.n.e.
Pięciu pierwszych władców panowało w Memfis
.Mieli swoje groby w Saggara.
Rewolucja dokonała się za czasów faraona Perenmaata , który zmienił imię na Set – Peribsen , przeniósł się do Abydos gdzie kazał się pochować (rytuał pogrzebowy przetrwał do 4-tej dynastii).
Podbił i włączył do Egiptu miasto Setroe i ustanowił kult Seta w chyba całym państwie.
To spowodowało polityczne oddzielenie się Delty.
Horus Chasechem uznał z powrotem Horusa i walczył aby odzyskać północ.
Jego następca Horus Chsechemui umieścił w swojej tytulaturze wizerunki Horusa i Seta potraktowanych na równi.
Jego imię oznacza ”Podnoszą się dwaj potężni”.
Być może za panowania II dynastii powstało niezależne państwo Busiris.
III dynastia (meficka) 2649-2575.
Założyciel Dżeser.
Początki tej dynastii są nie ustalone.
Związana z nią jest królowa Nimaathapi, żona Chasechemui (cylinder Chasechemui), zwana „matką dzieci królewskich”.
Na cylindrze Dżesera występuje jako „matka króla południa i północy”.
Była chyba matką Dżesera.
Czasy tej, to czasy Piramid Schodkowych.
Jedni umieszczają przed Dżeserem króla Sanacht (Nebka ?), jego grób na południe od Abydos jest jeszcze Mastabą,podobnie jak pierwszy grobowiec Dżesera.
Sanacht był więc następcą Chsechemui , Dżeser mógł być jego bratem.
Sanacht rezydował podobno w Abydos (jego grób w Bet-Chllaf).
Dżeser przeniósł się do Memfis.
To dla Dżesera genialny architekt Imhotep zbudował Piramidę Schodkową.
Imhotep nosił tytuł „Kanclerza króla i Wielkiego Kapłana Heliopolis”.
Egipski kapłan Manethon skojarzył go z Tosorthrosem , mówiąc:” u Greków nazywa się go Asklepiosem”.
Imhotep po śmierci był deifikowany na boga , opiekuna : lekarzy , architektów , malarzy i pisarzy.
Dżeser dawał opiekę bogu Chnumowi - władcy Elefantyny zwanej też Dokekaschoinos .
Tam zachowała się Stella mówiąca o 7 letnim głodzie zapanowania Dżesera , zwana jest też – „Stellą głodu”.
Następca Dżesera , Horus Sechemchet – jego piramida w pobliżu piramidy Dżesera została niedokończona.
Być może Horus Chaba nie dokończył piramidy w Zawijet-el-Arian ,oraz że Horus Huni rozpoczął budowę piramidy w Meidum.
IV dynastia (meficka)2755-2680 p.n.e
Założycielem był Snofru.
Kamień z Palermo mówi o 3 latach panowania Snofru.
Snofru prowadził ożywioną budowę w państwie.
Posyłał wyprawy po cedry do Libanu - budował fortyfikacje - upiększył Pałac Królewski - .wysłał ekspedycję do Nubii , skąd przyprowadził 7000 jeńców oraz 20000 sztuk bydła.
Z drugiej wyprawy do Nubii ,przyprowadził 11000 jeńców i 13100 sztuk bydła.
Graffiti z Wadi Maghara mówią o ekspedycji do kopalni na Synaju.
Snofru cieszył się uznaniem wśród poddanych.
Nazywa się go dobroczynnym królem.
Jego następcy to budowniczowie Wielkich Piramid w Gizie :Chufu (Cheops) , Chuf - re (Chefren) ,Menkaure (Mykerinos).
Pomiędzy Chufu a Chefrenem wysuwa się Didufri który mógł być uzurpatorem .Resztki jego piramidy odkopano w Abu-Roasz.
Chufu – ekspedycje do kopalni na Synaju i kamieniołomów granitu koło Abu-Simbel w Nubii.
Podobno Chufu zamknął wszystkie świątynie , gnębił poddanych pracami przy budowie Piramidy, zaś swoją córkę zmusił do nierządu , aby spłacić długi.
Chuf-re czynił podobnież niemal to samo.
Menkaure odstąpił od praktyk swoich poprzedników.
Pomimo to oskarżono go o zgwałcenie swojej córki ,która z rozpaczy miała się udusić.
To wszystko są chyba są tylko legendy na użytek turystów.
Według inskrypcji z Wadi Hammamat następcami Chufu byli:
Didufri , Chfren , Hordżedef , Biufre - (dwaj ostatni to synowie Chefrena).
Kamień z Palermo wymienia jeszcze Szepeskafa i jego żonę Chentkaus oraz ich córkę Bunefer
V dynastia (meficka) 2544-2407 p.ne
Założyciel Szepeskaf
Ta dynastia wydaje się być kontynuatorką IV dynastii.
Faraonowie Userkaf i Sachure byli być może synami Szepeskafa i Chentkaus.
Didufre był może dziadkiem Userkafa przez swoją córkę Neferhetpes.
Userkaf miałby usunąć 2 braci , Sahure i Neferikare lecz po jego śmierci władza miała wrócić do prawowitej linii Chufu.
Te koniugacje są bardzo pogmatwane ,dlatego współcześni snują jedynie domysły.
Władcy V dynastii programowali dogmat solarny z Heliopolis.
Wprowadzili do swoich tytulatur określenie Syn RE ,począwszy od Neferikare , wznosząc obok swoich piramid - Świątynie Słoneczne.
Jedyną odkopaną jest świątynia Niuserre.
Wszystkie pozostałe Świątynie od Userkafa do Menkauhora są podobno zasypane koło Abusir.
Z religią tą zerwał Dżedkare-Isesi.
Z jego panowania zachował się dokument o wyprawie do krainy PUNT , skąd przywieziono Karła tancerza.
Unis nie zbudował również świątyni .Kazał za to wyryć we wnętrzu swoich komór grobowych ,swojej Piramidy tzw. Teksty Piramid.
Królowie V dynastii wysyłali ekspedycje na Synaj po surowiec dla egipskiego rzemiosła .
Ze świątyni Sahure można wyczytać o jego zwycięskiej wyprawie do Libii przeciw Azjatom , skąd przywiózł znaczną liczbę jeńców i bydła.
Płaskorzeźba z Deszasza z grobu dostojnika ,zarządcy twierdzy o imieniu Inti pokazuje moment zdobycia twierdzy nieznanego miasta Nedia.
Płaskorzeźba z grobu Sahure pokazuje przybycie syryjskiego poselstwa i księżniczki przeznaczonej do haremu faraona.
Ostatnim królem V dynastii miał być Unis.
Pochodził chyba z libijskiej rodziny z Fajum - bocznej linii władców IV dynastii .
Mógł zasiąść na tronie po krótkiej lecz krwawej rewolucji ,która wybuchła w Abydos.
VI dynastia (meficka)2407-2255 p.n.e.
Założyciel Teti I.
Przejście z V do VI dynastii odbyło się bez wstrząsów.
Teti kontynuował politykę Unisa.
W swojej Piramidzie również wyrył Teksty Piramid .
Jego następca Userkare panował krótko.
Z jego okresu pozostały jedynie ślady w Wadi Hammamat i kopalniach alabastru w Hatnub.
Być może był uzurpatorem ,za czasów Pepiego I.
VI dynastia utwierdza się wraz z Pepim I.
Pepi I - panował długo.
Początkowo nazywał się Nefersahor czyli ”dobra jest opieka Horusa”.
Potem Merire „umiłowany [przez] RE”.
Poślubił 2 córki możnowładcy z Abydos imieniem Chui.
Jedna z nich miała dać mu Merenre ,z którym panował pod koniec w koregencji.
Druga miała dać mu Neferkare ,który miał być Pepim II.
Pepi I był wielkim władcą .
Zbudował świątynię w Koptos , Dendera , Abydos ,Bubastis , Tanis.
Usiłował przywrócić władzę na Synaju.
Głównodowodzącym uczynił młodego urzędnika Weni, którego elokwencję miał docenić prowadząc śledztwo w haremie królewskim.
W mastabie w Abydos faraon Weni pozostawił inskrypcję od Teti I do Merenre.
Opowiada ona o 5-ciu wyprawach do Syrii, zakończonych sukcesem.
Weni zaatakował Beduinów najeżdżających egipskie osady i zniszczył ich.
Za Pepiego I ,państwo potężne.
Upadek nastąpił za niezwykle długiego panowania Pepiego II.
Jeszcze syn Pepiego I, Merenre I, rozszerzył potęgę Egiptu w Nubii.
Wysłał swego zarządcę Elefantyny Harchufa 3-krotnie - aby zbadał tereny wzdłuż Nilu do kraju”czarnych” i aby nawiązać z nimi handel i uporządkować sprawy wojskowe.
Jeszcze za Pepiego II prowadził wyprawę wojenną.
Pepi II rozpoczął panowanie w wieku 6-ciu lat.
Panował (54 l.).
Słabość jego rządów spowodowała konflikty wewnętrzne.
Nubia nękała Egipt ciągłymi najazdami w wyniku których zginął pewien książę Elefantyny.
Azjaci zaatakowali i zburzyli stocznię ,gdzie budowano statek na wyprawę do krainy Punt.
Beduini podbili Deltę i nałożyli okup na rejon Memfis.
Koniec VI dynastii za Pepiego II - to upadek dynastii mefickiej.
Papirus z Westar - włącza pomiędzy Pepiego I - a nieznaną nam bliżej królową Nitokris - 5-ciu królów z których 3 jest na tablicy z Abydos.
Byli to epigoni Pepiego II którzy panowali w Memfis , zarzekając się wszelkiej władzy nad resztą kraju .
Pierwszy Okres Przejściowy dynastia VII i VIII (meficka) ok. 2550-2235 i2150-2134.
Ten okres to koniec hegemonii władców z Memfis.
Egipski kapłan Manethon ,żyjący w III w. p.n.e. umieszcza w dynastii VII 70-ciu faraonów którzy byli chyba jedynie lokalnymi władcami i z powodu waśni pomiędzy sobą nie potrafili utrzymać władzy w kraju.
Powodem byli władcy nomów którzy uzurpowali sobie władzę w nomach i prowadzili wojny pomiędzy sobą.
Pomimo słabości owi władcy wysyłali jednak wyprawy na południe.
Na czele tych dynastii wymienia się Neferkare.
Kiedy podupadła VIII dynastia energiczny władca Cheti zaczął zbierać nomy Górnego Egiptu i z Herakleopolis , obok Fajun - uczynił stolicę polityczną ,religijną i artystyczną.
Jego władza sięgała do Elefantyny a granica jego państwa przechodziła przez nom tynicki.
Abydos było miejscem wielu starć granicznych.
Cheti chciał uwolnić Deltę od Azjatów lecz nie udało mu się to zupełnie.
Podobno Cheti I był okrutnym władcą.
Dręczył naród podatkami, miał oszaleć i być zjedzonym przez krokodyla.
Dynastia ta miała mieć 19-tu władców.
Na wskutek nieugiętości tych władców , zbuntował się tebański książę Intef I.
Chuy - monarcha z Edfu został pozbawiony władzy z powodu spisku z tebańczykiem przez Neferkare VII.
Intef II zaatakował następcę Neferkare VII , Chetiego III - by odebrać mu tron tynicki.
Pod Afroditopolis zagrodzili mu drogę książęta wierni władcą herakleopolitańskim których pokonał.
Na północy Cheti III wypędził z Delty Azjatów, zaś region podzielił na okręgi związane z Memfis.
Połączył miasta kanałami irygacyjnymi i osadził tam osadników.
Jego następca Merikare rozpoczął walkę z Tebami.
Zdobył Afridotopolis i Achmim.
Stłumił rebelię w Hermonthis.
Ahtifi - książę Edfu przyłączył się do niego.
Łącząc siły zaatakowali herakleopolitańczyków pod murami Hermonthis.
Głód osłabił nieprzyjaciela lecz Merikare je ponowił.
Teby zwyciężyły ,niszcząc dynastię herakleopolitańską.
Merikare do końca wypędził Azjatów z Delty i rozwinął kulturę meficką.
XI dynastia (tebańska)ok.2134-1991p.n.e.
Założycielem był Intef I lub Nebherpetre Mentuhotep II.
W przypadku tej dynastii trzeba cofnąć cię do IX dynastii.
Intefowie byli aktywni ,ale nie buntowali się otwarcie.
Intef I umocnił się w 8-miu nomach południowych, od Elefantyny po okolice Abydos.
Kiedy zniknął ostatni faraon z linii herakleopolitańskiej - faraon Nebhepetre Mentuhotep II - objął władzę w całym kraju.
Na resztkach świątyni w Gebelein i świątyni grobowej w Deir –el-Bahari, umieścił sceny podboju Delty.
Przyłączywszy Dolny Egipt panował ok. pół wieku.
Ustanowił na swoim dworze godność Wezyra ,podporządkował sobie wszystkie nomy .
Uczynił jeden wyjątek dla XVI nomu Górnego Egiptu (Minia), którego władcy pochowani w Beni-Hasam , zachowali godność dziedziczenia.
Mentuhotep ponownie zdobył Nubię ,wysłał wyprawę do krainy Punt.Mentuhotep II , chciał zorganizować szlak handlowy.
Wysłał do Wadi Hammamat wyprawę pod dowództwem Amenemchata.
Misja ta stworzyła sztuczną oazę.
Zaludniono ją Beduinami.
XII dynastia (tebańska)ok.1991-1786 p.n.e.
Założyciel Sehetepibre Amenemhat I.
To ten sam faraon który dowodził wyprawą do Wadi Hammamat za Mentuhotepa III.
Wykorzystał on niezadowolenie wydziedziczonych monarchów i został faraonem zakładając XII dynastię.
Amenemhat I przenosi stolicę z Hermonthis do Waset „miasta Berła” - zwanego Tebami - byłej stolicy nomu „Berło”.
Wprowadza kult boga Amona - boga żeglarzy Nilowych.
Niedaleko Memfis zbudował Piramidę.
Jego następcy naśladują go.
Mają stolice od Kahum do Dahszur, gdzie zostali pochowani.
Amenemhat przywraca funkcje monarchom.
Określa ich władzę i obszary.
Zabezpiecza Egipt budując tzw. ”Mur Księcia”.
Wysyła ekspedycję przeciw Libii dowodzoną przez jego syna Senusersta I.
W tym czasie pada ofiarą spisku pałacowego.
Senuseret I skolonizował Nubie aż do 3 katarakty.
To dla niego powstały w Delcie dobra ziemskie zwane HIV, gdzie napis głosi „Usprawiedliwiony Heperkare jest potężny”.
Amenemhat II prowadzi pokojową politykę z Azjatami.
Świadczą o tym daniny w postaci złota, srebra i lapis-lazuli, jakie to wota dostał od Azjatów i Kreteńczyków , które znaleziono w skrzyniach w Świątyni Montu w Tod. Senuseret II interesował się szczególnie Fajum którego eksploatacja była wielkim przedsięwzięciem tej dynastii.
Senuseret III był wojownikiem.
Podbił Nubię aż do Sudanu.
Zbudował tam wiele fortec i osadził wojsko.
Zabronił nubijskim statkom przekraczania II katarakty w dół Nilu.
Walczył też z Azjatami.
Wyprawił się do Palestyny przeciw miastu Sychem.
Amenemhat III był pacyfistom.
Poświęcił się sprawie dobrobytu kraju zwłaszcza Fajum.
Wybudował Pałac w Hawara przy oazie, który swoją wielkością i liczbą sal przypominał labirynt i stanowił dzieło sztuki budowlanej.
Koniec dynastii to faraonowie:
Amenemhat IV ,Skemiforis i królowa Sebeknefrure.
Wraz z nimi kończy się okres Średniego Państwa.
Drugi Okres Przejściowy – HYKSOSI i TEBAŃCZYCY ok.1787-1668 p.n.e.
Nie wiadomo właściwie w jaki sposób Hyksosi zajęli Egipt i przejęli władzę.
Przypuszcza się natomiast że ich okupacja Egiptu trwała ok. 150 lat.
Hyksosi
Hyksosi nie tylko zasymilowali się z kulturą Egiptu, ale wprowadzili
na jego teren znane gdzie indziej rozwiązania techniczne - np: zaprzężony w konie „ Rydwan bojowy”.
Hyksosi potrafili również wytapiać żelazo, czego Egipcjanie dotychczas nie znali.
Hyksosi założyli swoją stolicę w Awaris (dziś Tell-el-Daba).
Gdy na tron w Tebach wstępował Sekenenre-Tao II - władcą Hyksosów był Aakenenre Apopi II.
Podobno ten ostatni chcąc ośmieszyć tebańskiego władcę, nakazał mu pozbyć się ze swojego akwarium hipopotamów które rzekomo robiły wielki hałas nie pozwalając władcy Hyksosów odpocząć.
Krążyły również historyjki jakoby obaj faraonowie zadawali sobie zagadki…w wyniku tych to „zagadek” - znaleziona mumia Sekenenre -Tao II miała kilka dziur w czaszce zadanych prawdopodobnie hyksoskim toporem z brązu wprowadzonym przez Hyksosów do walki.
Jego owdowiała żona Ahhotep przez wiele lat sama prowadziła wojnę z Hyksosami ,do czasu kiedy jej syn KAMOSE uzyskał pełnoletniość.
On to wstąpił na tebański tron po Sekenenre-Tao II i kontynuował dzieło ojca. Najpierw walkę z Hyksosami powierzył swoim Wasalom, jednak gdy ci uchylili się od tego zadania Kamose sam rozpoczął walkę z najeźdźcami.
Znane są jego słowa wypowiedziane pod adresem jego wasali:
„Awaris między dwoma rzekami (=Delta podległa Hyksosom),pozostawię zniszczone,bez mieszkańców,zniszczywszy ich miasta i spaliwszy ich mieszkania,które staną się na zawsze wzgórzami gruzów,z powodu szkody jaką wyrządzili w Egipcie,oddającsię w służbę Azjatom,zdradzili Egipt swoją królową”.
Kamose wyruszył na północ i zdobył miasto Nefrusi na północ od Hermopolis.
Druga stella z Karnaku ukazuje go postępującego aż do Kasa - stolicy XVI-go nomu Górnego Egiptu.
Potem wysłał ekspedycję karną do oazy Baharija.
Potem odpoczywał wraz z armią w Asjut.
Podczas wlewu Nilu ,wkroczył triumfalnie do Teb.
Odebrał Hyksosom XV,XVI i XVII nomy Górnego Egiptu.
Jego brat tebański książę Jahmes (Ahmose) wstąpił na tron ok. 1534 - 1508.p.n.e.
O jego wyczynach głoszą napisy na grobowcu w el-Kab należącego do jego towarzysza broni imieniem Ahmose syn Baby (Ebany).
Ojciec Ahmose pochodził z el-Kab i walczył jako wysoki oficer u boku Sekenenre-Tao II.
Dynastia XVIII (tebańska) .
Założycielem był Jahmes I .
Od niego rozpoczyna się okres zwany Nowe Państwo.
To właśnie u jego boku wałczył syn Baby Ahmose.
Pierwszym przydziałem młodego Ahmose był okręt „Dziki Byk”. Okręty takie posiadały trójkątne żagle i były wykorzystywane do transportu ludzi, zaopatrzenia i broni.
Mogły one pomieścić ok. 30 wioślarzy.
Załoga tych statków była szkolona do walki zarówno na wodzie, jak i na lądzie.
Żołnierze musieli umieć posługiwać się wszystkimi rodzajami broni - od łuków do włóczni włącznie.
Był to pierwowzór dzisiejszych Marines.
Pierwszy faraon któremu służył Ahmose nosił to samo imię co on Ahmose lub Jahmes co znaczy:”Księżyc się narodził”.
Faraon Jahmes był synem Sekenenre-Tao II i Ahhotep oraz młodszym bratem Kamose.
W jego armii było wielu żołnierzy zawodowych, a wśród nich Madżoje - wyborowi łucznicy werbowani na pustyni na wschód od Nilu.
Żołnierze egipscy byli uzbrojeni na wzór Hyksosów - a więc skórzane hełmy, zbroje ze skóry lub lnu z naszywanymi metalowymi płytkami - wreszcie Rydwany bojowe z łucznikami lub włócznikami.
Walki odbywały się następująco:
- najpierw przeciwnicy zasypywali się strzałami, potem dochodziło do walki wręcz.
Rannych dobijano, ponieważ nie nadawali się ani na żołnierz ani na niewolników.
Około 1560 r.p.n.e. rozpoczęła się decydująca wojna przeciw Hyksosom .
Jahmes wyruszył ze swoją armią Nilem od czasu do czasu wysiadał na brzeg aby toczyć bitwy.
Zajęli Memfis, potem ruszyli pod Awaris aby je oblegać przez 3 lata.
W bitwie pod Awaris Ahmose zdobył rękę wroga, tzn. zabił wroga i odciął mu rękę by okazać ją skrybom którzy prowadzili rejestr zabitych.
Rzucił się również do Nilu, pojmał i wyciągnął na brzeg żołnierza wroga.
Za oba te czyny otrzymał od faraona „Złoto Dzielności”, czyli „Złote Muchy” zawieszone na złotym łańcuchu - (podobno 3 takie „muchy” nosiła królowa Hatszepsut należąca do tej dynastii).
Po zdobyciu Awaris i złupieniu tego miasta, Jahmes ścigał Huksosów na wschód przez Synaj aż do Palestyny.
Ahmose pisze:
”Teraz gdy jego Majestat pozabijał nomadów z Azji – popłynął na południe, aby rozgromić nubijskich łuczników”.
W te ekspedycji pierwsze kłopoty zaczęły się w pobliżu I katarakty.
Żołnierze musieli nieść łodzie w palącym słońcu przez niekiedy 10 km.
Nazywano to;”MU-BIN”,czyli Zła woda.
Po 320 km. W górę Nilu armia dotarła do II katarakty gdzie znajdowała się twierdza Buhen.
Bez trudu odbito ją z rąk kuszyckich obrońców.
Ahmose wspomina:
”Jego Majestat uczynił wielką rzeź wśród nich”.
„Jego Majestat podążył na północ z sercem rozradowanym dzielnością i zwycięstwem. Pobił tych na południu i tych na północy”.
Gdy Jahmes I zmarł w 1564 r.p.n.e. Egipt był już całkowicie wolny.
Jahmes I żył 35 lat - ale żołnierz Ahmose walczył dalej.
To na jego statku syn Jahmesa I - faraon Amenhotep I płynął na bitwę z Kuszetami którą stoczył na południe od II katarakty.
Ahmose pisze:
”Byłem na czele naszej armii,walczyłem naprawdę dzielnie !”.
W czasie tej walki Ahmose zdobył 2 ręce wroga i złożył je królowi za co został awansowany do stopnia Wojownika Króla.
W jednej z ostatnich bitew Ahmose znów płynął Nilem poza II kataraktę - ale już z nowym faraonem Totmesem I.
Było to w 1520r.p.n.e.Totmes I wyprawił się aby dać nową nauczkę zbuntowanym Kuszytom.
Za męstwo jakim wykazał się Ahmose na „złej wodzie”,przy przeciąganiu statku nad kataraktą awansowano go na Chorążego Pana Dwóch Krajów.
Ahmose pisze:
”Faraon Totmes I własną strzałą uśmiercił przywódcę nieprzyjaciół.Potem ku przestrodze wszystkich przywiązał zwłiki wroga do swego królewskiego okrętu i ruszył w drogę powrotną”.
W wkrótce potem Ahmose syn Baby opuścił armię w której służył prawie pół wieku.
Obok złota dzielności przyznawanego mu aż 7 razy - otrzymał od władcy niewolników: 9-męszczyzn i 10-kobiet, oraz pokaźne nadania ziemskie w pobliżu swego rodzinnego miasta El-Kab.
Jego znakomita kariera wojskowa otworzyła drogę awansu jego rodzinie.
Zięć oraz wnuk, zostali wychowani na dworze faraona.
Ponadto wnuka Ahmose awansowano na przełożonego miasta El-Kab.
Granice Egiptu rozciągały się na wschodzie po Eufrat w Syrii - a na południu aż do IV katarakty w Nubii.
Do tej dynastii należeli również :
Amenhotep II-postrach wrogów który podobnie jak Totmes I zabił 7 wrogów w rejonie Tachesi - (niestety bezbronnych), przywiązał do dziobu swego okrętu.
Potem odciął im głowy - 6-ciu rzucił na widok publiczny w Egipcie, a 7-go pod mury twierdzy wroga.
Amenhotep III - mąż sławnej królowej Teje którego pokojowe rządy zapewniły rozkwit Egiptu,
Amenhotep IV-Echnaton - przeklęty przez kapłanów za wprowadzenie monoteistycznego boga Atona w formie dysku słonecznego .
Żoną jego była sławna Nefretete (Neferetiti) - z którą miał 6 córek.
Jedna z nich Anchsenamon poślubiła Tutanchamona znanego jedynie z grobowca odkrytego przez Hovarda Cartera w 1922r.
Potem był Aji - następca Tutanchamona.
Wreszcie Horemchab - zwany Generałem Generałów.
Do tej dynastii obok, Totmesa II , Totmesa IV i królowej Hatszepsut, należał Totmes III - chyba najpotężniejszy faraon XVIII dynastii.
Totmes III odbył17 wypraw do Azji.
W1483p.n.e.zajął Gazę i oblężył Meggido, biorąc obrońców do niewoli prócz króla Kadesz który zbiegł.
W1473p.n.e. zbudował statki w Byblos,.
Przeprawił się przez Eufrat aby zdobyć Allepo i Karczemisz.
Stamtąd prowadził wyprawę w górę Mitanii.
Po podbiciu tych terenów polował na ziemiach Nii.
Otrzymał haracze od : Asyrii, Hetytów, Babilonii.
W 1472-1464p.n.e. prowadził pacyfikację do Azji i pokonał króla Kadesz.
Totmes III zmarł w 1450r.p.n.e.zostawiając silne państwo.
Dynastia XIX (tebańska).
Założycielem był RAMZES I - 1414-1200 p.n.e.
Ramzes I pochodził z Delty (być może z Tanis).
Był wodzem i synem generała którego Horemhab obsypał zaszczytami i wyznaczył na swego następcę.
W ciągu 2 lat panowania - Ramzes I wysłał ekspedycję do Sudanu pod wodzą księcia Seti - (być może był to ten sam Seti, który objął po nim władzę).
SETI - znalazł się w obliczu buntu Beduinów w południowej Palestynie.
Beduini zajęli 23 twierdze na drodze do Syrii.
Seti I zdławił ten bunt, po czym rozgromił koalicję książąt kananejskich których wspierali Hetyci i przywrócił protektorat Egiptu nad Palestyną aż do Tyru.
Inne kampanie zawiodły go aż do Kadesz gdzie 2 razy rozbił Hetytów.
Jednak nie zdołał odzyskać Syrii.
Pokój z Hetytami trwał do końca jego panowania.
RAMZES II WIELKI – syn Setiego I stanął w obliczu wojny z Hetytami, gdyż książę Amorytów oddał się pod protektorat Egiptu chwiejąc tym samym równowagę sił w tym rejonie.
Król hetycki Mulwatis zebrał przeciw Ramzesowi II największą koalicję jaka mogła powstać w Azji Mniejszej u wybrzeży Cylicji.
Ramzes II w 4-tym roku panowania wyruszył do Palestyny aby zabezpieczyć tyły.
W 5-tym,na czele 4-korpusów ruszył w okolice Kadesz do doliny Orontes.
Sam dowodził pierwszym korpusem zwanym „PRE”, czyli słońce.
Pod Kadesz ujęto dwóch szpiegów którzy nieomal wpakowali Ramzesa II w zasadzkę.
Pod Kadesz Hetyci zaatakowali oddział faraona odcinając go od reszty armii i tylko dzięki niezwykłej odwadze Ramzesa II, Egipcjanie zmusili Hetytów do ucieczki.
O tym wyczynie pisze „Poemat Centaura”, który Ramzes II kazał wyryć na murach świątyń w : Karnaku, Luxorze, Ramesseum i Abydos.
Choć Ramzes II zatrzymał Hetytów, nie zdobył twierdzy w Kakesz.
W 1291p.n.e.z powodu podjudzań Hetytów, zbuntowała się cała Palestyna.
Ramzes II zajął się podbojem: Kanaanu, Fenicji, Syrii.
Dotarł do Eufratu i pobił Hetytów zdobywając miasto Tunip.
Wrócił do Doliny Nilu przywróciwszy Egiptowi dawne granice z czasów XVIII dynastii.
Hetyci bojąc się Asyrii , zawarli pokój z Egiptem w 1278p.n.e.
Gwarancją pokoju był ślub Ramzesa II z księżniczką hetycką w 1264p.n.e.
Przyniosło to Egiptowi 40-l.
Pokoju.Ramzes II rezydował na wschodzie Delty,w nowej stolicy Pi-Ramzes, którą zbudował na miejscu Awaris.
Teby upiększył wspaniałymi pomnikami.
Rządził ponad 40 lat.
Podobno miał ok. 90 dzieci, 90 żon i dożył 90-ciu lat.
Jego syn Meneptah (Merenptah), objął rządy w podeszłym wieku.
Meneptah - rozgromił tzw. ”Ludy Morza” które utworzyły koalicję libijską prąc z nad morza Czarnego na równinę egipską.
Wśród owych ludów byli:
indo-europejczycy-Sardowie, Libijczycy, Achajowie.
Meneptah rozgromił ich na północny – zachód od Memfis.
Z triumfalnej inskrypcji Meneptaha w świątyni w Tebach dowiadujemy się o ludzie Izraela który udając się na pustynię sam skazał się na śmierć.
Stella Meneptaha określa hebrajczyków Jako, „naród zniszczony i nie mający więcej zboża”.
Stellę tą nazwano, ”Stellą Izraela”.
Tak zwana ucieczka (wyjście z Egiptu) miało mieć miejsce za Meneptaha ok. 1230r.p.n.e.
Następca Meneptaha Amenemose – był uzurpatorem.
Po nim był inny uzurpator - Meneptah-Siptah.
Chcąc uzasadnić swoje pochodzenie, poślubił królową Tauseret która być może sama rządziła przez kilka lat w Tebach.
Za Amenmose prawowity książę Teb Seti II Meneptah III zdetronizował Siptacha i poślubił Tauseret.
Gdy królem obwołał się Jarsu - anarchia osiągnęła szczyt.
Jarsu był tyranem i próbował narzucić kulty kraju z którego pochodził.
Dynastia XX (tebańska) ok. 1185-1070 p.n.e.
Założyciel Userchaure Setnacht.
Próbował zaprowadzić porządek w Egipcie i zasiadał tylko przejściowo.
Jego syn Ramzes III - był ostatnią wielką postacią Nowego Państwa.
Malunki z jego świątyni grobowej w Medinet Habu świadczą między innym o tym że był wiernym naśladowcą Ramzesa II i to pod prawie każdym względem.
W 1193p.n.e.zatrzymał pochód Libijczyków na Memfis.W 1191p.n.e.
Odniósł wspaniałe zwycięstwo nad „Ludami Morza”.
Ramzes III zamknął ich u ujścia Nilu przy wsparciu swojej floty i łuczników między którymi rozstawił oddziały piechoty.
Wrogowie w większości zostali wycięci.
Jedynie Filistyni zachowali jednolitość.
Ramzes III osiedlił ich między Gazą a Górą Karmel.
Podobno Filistyni popadli w konflikt z Hebrajczykami.
W 1188p.n,e.druga próba Libijczyków chcących zagarnąć Memfis zakończyła się zwycięstwem Ramzesa III.
Zaprowadziwszy spokój na zachodniej granicy - Ramzes III wyruszył do Azji.
Zdobył twierdze amoryckie i syryjskie, lecz w Kadesz zderzył się z resztkami armii hetyckiej.
Po umocnieniu protektoratu Egiptu w Kanaanie wrócił do Egiptu.
Resztę jego życia wypełniły intrygi pałacowe.
Najpierw uniknął spisku uknutego przez wezyra w Athribis.
W 1166p.n.e.jedna z jego żon Tiji chcąc wprowadzić na tron swego syna Centaura kazała go zabić w pałacu.
Jednak jej zamiary zostały udaremnione.
Syn Ramzesa III, Ramzes IV - rozpoczął rządy od ścigania morderców swego ojca gdyż Ramzes III w końcu padł ofiarą zamachu.
Za RamzesaVII – klęska głodu.
Ogólna nędza była tak wielka, że za Ramzesa IX - mieszkańcy tebańskich wiosek zaczęli rabować groby królewskie.
Za Ramzesa XI -zachwiały się podstawy władzy.
Wielki kapłan Amona, potężny Amenofis, został odwołany z powodu zbrodni której natury nie znamy.
Ponieważ Ramzes XI nie mógł się obejść bez męża zaufania - Amenofis dał mu swego następcę, energicznego generała Herhora.
Za Ramzesa XI Montet umieszcza wydarzenie zwane „Wojną Nieczystych”.
Miał to być bunt licznych z Awaris i okolic - wyznawców Seta sprowokowany przez kapłana Osarsifa, który ogłosił się zmartwychwstałym Mojżeszem.
Znużeni i szykanami buntownicy wezwali na pomoc Achajów którzy opanowali cały Egipt, burząc świątynie i posągi.
Rozgromili w okolicach Memfis wojska Ramzesa XI i generała Amenofisa którzy uciekli do Etiopii.
Jednak po 13-tu latach odzyskali przewagę.
Roznieśli na strzępy „tych nowych Hyksosów”.
Ci którzy przeżyli uciekając do Azji.
W czasie tej wojny zostały zburzone świątynie w Tanis.
Kult Seta został opanowany i zakończony.
Pomimo tego dynastia XX upadła.
Dla tej dynastii charakterystyczną postacią jest HERHOR.
Człowiek ten zdołał zgromadzić w swoim ręku tyle zaszczytnych tytułów i tym samym tyle władzy że uchodził za człowieka równego faraonowi a może był i potężniejszy.
Dynastia XXI (tanicka).
Założyciel Smendes.ok. 1070-946.
Był wezyrem północy, w Tanis (dawnej stolicy Ramzesytów).
Poślubił księżną Tenutamon aby umocnić się na tronie.
Za jego panowania miasto Pi-Ramzes zamieniono na Tanis.
Wprowadzono kult Amona , Mut , Chosu.
W Tebach wielki kapłan Amona HERHOR zastąpił Amenofisa i przejął przez siebie władzę.
Przyjął przy nominacji datę i nazwał erą „odrodzenia”.
Herhor został wasalem Smendesa który nadał mu tytulaturę królewską jednak Herhor nigdy nie został faraonem.
Jego syn Pianchi - został dowódcą armii nie czekając na pozwolenie.
Syn Pianchi - Cheperkare-Pinodżem I - przyjął pełną tytulaturę.
Mimo to nie pogorszył stosunków z królem z Tanis którym był Psusennes I - gdyż dał mu on za żonę swoją córkę Maatkare.
Pinodżem I zrzekł się swego urzędu na rzecz syna Masaharti który nie był królem.
Po jego śmierci wybuchły w Tebach zamieszki.
Zwyciężyli rojaliści.
Buntowników osadzono w oazie Charga z wyroczni Amona.
Drugi syn Pinodżema I - Mencheperre przywrócił porządek.
Z całą tytulaturą królewską panował 48 lat - od Beni Suef na północy aż do Asuanu.
Jego następcami byli jego synowie : Psusennes II i Psusennes III - a następnie jakiś inny Psusennes.
Żaden z nich nie używał królewskich kartuszy.
Następcy Psusennesa I, spokojnie panowali z Tanis.
Byli to: Amenemopi i Siamon.
Ten ostatni odwiedził zespół świątyń w Tanis.
Triumfalna rzeźba upamiętnia go na granicy azjatyckiej.
W tym wypadku chodzi o pierwsze księgi królów IX dynastii które
16-ty faraon,miał zdobyć na Kananejczykach i dać w posagu córce (małżonce króla Salomona).
Ostatni król - Psusennes II - nic o nim nie wiadomo.
Dynastia XXII z (Bubastis) ok. 946-912.
Założyciel Szeszonk II.
Jest to dynastia zwana również (libijską).
Przodek Szeszonka I i II -był zegipcjanizowanym libijczykiem.
Przodkiem tym był Bujawawa.
Służył on w armii Egiptu jako wysoki oficer, a za zasługi jakie oddał faraonom, otrzymał nagrody włącznie z obywatelstwem Egiptu.
Po 6-ciu pokoleniach Szeszonk II mógł prosić faraona Psusennesa II, aby jego przodka pochowano z wyroczni Amona w świątyni Ozyrysa w Abydos, z kultem pogrzebowym przynależnym głową Egiptu.
Dynastia ta panowała z Tanis.
Kapłani tebańscy opuścili Teby by nie być poddanymi tej dynastii.
Schronili się w Górnej Nubii w świątyni w Napata, gdzie w Gebel Barkal była świątynia Amona z czasów Amenofisa.
Potężny Szeszonk sam prowadził politykę w Azji.
Dał schronienie Joabamowi, aby zagrozić państwu Salomona.
Po rozłamie królestwa Salomona na 2 części, Szeszonk napadł na Judeę i Galileę.
Wziął szturmem Jerozolimę.
W 5-tym roku panowania Roboama złupił świątynię w Jerozolimie i zabrał całe złoto do Egiptu.
Zdobył dla Egiptu pozycję przeciw Asyryjczykom.
Umocnił dynastię żeniąc swego syna Osorkona I z Maatkare - córką Psusennesa II.
Pontyfikat tebański został przyznany domowi tebańskiemu.
Za Takelota II wielki kapłan Amona, Osorkon musiał uciekać do Górnej Nubii.
Osorkonn I - próbował wrócić w 822p.n.e.przez wyrocznię Amona, ogłaszając amnestię dla buntowników, lecz znalazł się w efekcie na wygnaniu.
W 817p.n.e.wrócił do Teb, lecz swoje funkcje odzyskał dopiero w 797p.n.e.
Zmarł w 784p.n.e.
Po nim na tron wstąpił Harsiese II - rządził on gdy Osorkon I był na wygnaniu.
Dynastia XXIII (tanicka)ok. 828-720 p.n.e.
Założyciel Pedubaste I.
Panował z Tanis w rejonie Delty w spokoju.
Kiedy jego agent Hesiere II wstąpił na tron pontyfikalny tebański, objął władzę w Tebach.
Memfis pozostało wierne do końca swoim władcą, gdzie panowała XXII dynastia.
Rozpad Egiptu na 2 państwa spowodowała kolejny kryzys.
Powstało tyle księstw, ile było domów książęcych.
Hermopolis, herakleopolis, a i Tanis i Bubastis miały swoich faraonów.
Najpotężniejszy panował z Sasis.
Dynastia XXIV (nubijska).
Założyciel Tefnacht. - ok.740-712 p.n.e.
Podporządkował sobie władców Delty i ponownie próbował zjednoczyć Egipt.
Na południu panował faraon Pianchi rezydując w Napata.
Tefnacht zajął Memfis i Herakleopolis oraz Hermopolis.
Niezadowolony ze swoich generałów , sam wystąpił przeciw Tefnahtowi.
Przyjął poddanie Hermopolis i Herakleopolis , osaczył Memfis które padło.
Rezydował w Athribis , tam przyjął poddaństwo władców Delty, a wreszcie samego Tefnachta.
Święcił dzień Amona w Luxorze, nakazał „Wielkiej kapłance Amona Szapenupet I (córce Osorkona III) adoptować swoją siostrę Amenardis.
Wrócił do Napata.
Szapenupet dominowała wówczas wśród kleru tebańskiego.
Po wyjeździe Pianchi Tefnacht znów zaatakował Deltę wystrzegając się Górnego Egiptu.
Rozpoczął politykę azjatycką uważając się za spadkobiercę tebańskiego.
Podpisał z Ozeaszem (królem Izraela) iluzoryczne przymierze przeciw Asyrii.
Nie przeszkodził Salomonowi w oblężeniu Syrii.
Nie zrobił nic by Asyryjczyk Sargon nie zdobył jej w 722 p.n.e.
Następca Tefnachta Bokchoris prowadził tę samą politykę przeciw Asyrii.
Powołał ligę książąt palestyńskich i obiecał im poparcie.
Jednak koalicja została pokonana pod Karkar.
Tylna straż Egiptu została pobita pod Rafią.
Jej wódz Sibo uciekł do Egiptu.
Bokchoris,prowadził reorganizację wnętrza w swoim małym królestwie.
Według Diodora z Sycylii uchodzi za jednego z 6-ciu prawodawców w Egipcie.
Według Manethona Bokchoris został uprowadzony przez Szabakę do niewoli i spalony żywcem.
Dynastia XXV (nubijska)ok. 767-656 p.n.e.
Założyciel Szabaka lub Kaszta lub (Meriamun Pianchi X).
Szabaka - opuścił Napatę i przeniósł się do Teb.
W 715p.n.e podbił niezależne księstwa Delty.
Następnie poświęcił się administracji i odbudowie świątyń.
Z Asyrią prowadził politykę pokojową.
Po nim na tron wstąpił inny syn Pianchi – Szabataka.
Wezwał on z Napaty młodszego brata Taharkę (20 l.), na czele wyborowych żołnierzy nubijskich.
Król asyryjski Sennacheryb gromadził wojska w Lachisz koło Gazy.
Szabataka wysłał tam Zacharkę, lecz Asyryjczycy wycofali się prawdopodobnie z powodu Dżumy która ją zdziesiątkowała.
Szabataka opierał się w swoich rządach głównie na Tacharce.
Tacharka - wstąpił na tron w 689 p.n.e.
Opuścił Teby by zamieszkać w Tanis.
Teby pozostawił swemu człowiekowi Montuemhatowi, czwartemu prorokowi Amona i nadał mu tytuł księcia Teb i zarządcy południa.
Ten pozostał mu wierny do końca.
W Tanis Tacharka reaktywował koalicję syryjską przeciw Asyrii.
W 671 p.n.e. asyryjski król Asarhaddon - zajął Egipt.
Tacharka uciekł na południe, zaś Montuemhat został zmuszony wraz z innymi do zapłacenia haraczu.
Gdy Asarhaddon wrócił do kraju, Taharka próbował odzyskać Egipt ale zajął tylko Memfis.
W 669 p.n.e. Asarhaddon ponownie ruszył na Egipt, lecz zmarł po drodze w 666 p.n.e.
Asyryjski król Assurbanipal wysłał armię która zajęła Egipt.
Taharka uciekł do Teb.
Zmarł w 663 p.n.e.
Bratanek i następca Taharki koronował się w Napata, po czym udał się do Memfis.
Koalicja wierna Taharce została zabrana przez Asyryjczyków do Niwy.
Życie zawdzięczali mądrości Assurbanipala który odesłał ich z powrotem jako rzeczników Asyrii, zganiwszy ich najpierw.
Kiedy zaatakował ich Tenutamon, Asyryjczycy ścigali go aż do Teb.
Assurbanipal zajął ponownie Egipt w 663 p.n.e.
Tenutamon uciekł do Napaty gdzie miał umrzeć kilka lat później.
Dynastia XXVI (saicka)664-525 p.n.e.
Założyciel Uahibre Pasametyk I.
Dynastia ta rozpoczyna tzw. Okres Saicki.
Pasametyk I, był wnukiem Bokchorisa.
Jego ojciec Necho (władca Teb) stanął po stronie Asyrii w sporze pomiędzy Tatarką, a Assurbanipalem.
Nadał Sasis asyryjską nazwę Karbelmatati, a imię syna z Pasametyk zmienił na Nebchazibanni.
Nie wiadomo w jakich warunkach Asyryjczycy opuścili Egipt.
Pasametyk wykorzystując usługi aryjskich i jońskich księstw podporządkował sobie Dolny Egipt.
Na południu prowadził ostrożną politykę by nie sprowokować Etiopii.
Pozostawił w Tebach księcia Montuemhata i Wielką małżonkę Amona - Szapenupet II - córkę Pianchi.
Sprytnie wprowadził swoją córkę Nitokris do ich zrzeszenia jako adoptowaną przez Wielką małżonkę Amona.
Jej spadkobierczyni Amenardis została odsunięta.
Schlebiając starej małżonce Amona, zmienił córce imię na Szpenupet.
Umocnił armię Egiptu.
Mianował namiestnika z północy i dał mu na stolicę Edfu.
Całą flotę oddał pod rozkazy księcia Herakleopolis.
Potem wyprawił się do Azji, gdzie oblegał przez 29 lat miasto Aszdod w kraju Filistynów.
Drogą dyplomatyczną oddalił najazd Scytów.
Najął do służby w armii Greków.
Przydzielił im greckich oficerów i zrobił z nich wyborowe oddziały.
Na Elefantynie wybuchł bunt libijskich oddziałów.
Elefantyna chroniła kraj od południa, zaś Dafne od Azjatów, Marea od Libijczyków.
Pasametyk I stworzył tam flotę z 3 triarem.
To ściągnęło do Egiptu najemników i kupców greckich.
Necho I – popierał handel zagraniczny jaki prowadzili Grecy.
Rozpoczął budowę kanału łączącego Nil z morzem Czerwonym (przedsięwzięcie to dokończył jednak Dariusz I).
Zaangażował flotę fenicką by zbadała wybrzeża Afryki.
Wyprawę tę nazywa się - „Opłynięciem Necho”.
Wzrasta potęga Babilonu.
Assurbanipal prowadzi od 3 lat wojnę z królem Babilonu - Nabopalassarem.
W 608 p.n.e, Necho udaje się na czele silnej armii do Azji.
Jozjasz król Judy został pobity pod Meggido, sam zginął w walce.
Necho nałożył na Judeę ciężki okup.
Podbił Syrię i doszedł do Karkemisz.
Tam został rozgromiony przez syna Nabopalassar , Nabukondozora.
Necho uciekł do Egiptu i tylko śmierć Nabopalassara uchroniła Egipt od zguby.
Pasametyk II - podjął tylko wyprawę do Nubii i dotarł (być może) do 3 katarakty.
W 590p.n.e. osobiście prowadził inspekcję w Fanicji, aby zabezpieczyć porty Tyru i Sydonu przed Babilonem.
Apries - blokował Tyr przez 13 lat.
W tym czasie Nabukondozor zdobył Jerozolimę i uprowadził jej mieszkańców - inni uciekli do Apriesa.
Grecy z Cyrenajki spowodowali upadek Apriesa.
W 631 p.n.e. dorycki osadnik Battos założył miasto Cyrene które szybko się rozrosło.
Wylądowali tam Grecy i doprowadzili do nędzy libijskich autochtonów - ci wezwali na pomoc Apriesa.
Apries wysłał tam oddziały libijskie, lecz rozgromili ich Grecy z Cyreny.
Wybuchł bunt w garnizonach libijskich w Egipcie.
Apries wysłał tam wodza Amazisa.
Powstańcy wybrali Amazisa wodzem.
W 569 p.n.e. rozniósł on Greków Apriesa i przywdział koronę.
Amazis - zabił Apriesa lecz pochował go z honorami.
Amazis skoncentrował Greków w mieście Naukratis i nadał im swobody miejskie.
Musiał też stawić czoła Nabukondozorowi.
W polityce Amazis starał się zabezpieczyć przed Persją.
Podbił Cypr i ożenił się z Ladiką - córką króla Cypru.
Nawiązał stosunki z Krezusem - królem Lidii i Polikratesem - królem Samos.
Jednak Persowie zaatakowali Egipt.
Pasametyk III - był tym który musiał podjąć walkę z Persami.
Jego armia została rozgromiona przez armię Kambyzesa.
Kambyzes - zajął też między innymi Memfis.
Gdy Pasametyk III zaczął się buntować, Kambyzes kazał go zgładzić.
Dynastia XXVII (perska) ok. 525-405 p.n.e.
Założyciel Kambyzes.
Podbił Górny Egipt i oazę Chagra.
Posłał wprawy do oazy Amona (Siwa).
Obydwie wyprawy nie udały się.
Wrócił wściekły do Memfis.
Miał tam śmiertelnie zranić Świętego byka Apisa.
Są to jednak wymysły zapoczątkowane przez Cyrusa gdyż Apis został pochowany w Memfis w 6-tym roku panowania Kambyzesa ze wszystkimi honorami.
Administrator Pasametyka II układał tytulaturę królewską dla Kambyzesa, za co dostał od króla nadania dla świątyń.
W 522 p.n.e. Kambyzes udał się do Persji zostawiając władzę w Egipcie Ariandesowi, ten za nie udaną wyprawę do Libii został skazany na śmierć przez Dariusza I.
W 518 p.n.e. Dariusz I - przybył do Egiptu i zorganizował wszystko tak jakby był faraonem egipskim.
Komisja skodyfikowała prawo egipskie z zarządzeniami jeszcze z czasów Amazisa.
Otworzył kamieniołomy w Wadi Hammamat.
Ukończył budowę kanału z czasów Necho.
Ukończył budowę świątyni w oazie Chagra.
Jednak przed jego śmiercią Delta się zbuntowała.
Dynastia XXVIII (saicka) ok.405-399 p.n.e.
Założyciel Amyrteos (Amyrtajos).
Był jedynym faraonem tej dynastii.
Prawdopodobnie był wnukiem jednego z towarzyszy Iranosa-buntownika.
Bunt Amyrteosa zakończył się cichym uznaniem Persów walczących o władzę u siebie.
Panował 6 lat.
Nie znamy jego egipskiego imienia.
Dynastia XXIX (z Mendes) ok. 399-380 p.n.e.
Założyciel Neferites I.
Neferites I - pochodził z Mendes, zawarł sojusz ze Spartą przeciw Persji.
Wysłał zboże dla spartańskiej floty, dla 100 triarem.
Konon ateński niszcząc flotę Sparty, rozwiał nadzieje Neferitesa I.
Achoris - zawarł przymierze z Atenami i wspierał Ewagorasa z Salaminy w walce z Persami.
Kiedy Ewagoras został pobity, Achoris nie mógł mu pomóc.
W latach 385-383 p.n.e. za pomocą greckich najemników powstrzymywał Persów, którzy byli zajęci w Pizydii.
Pod koniec panowania Neferitesa I wybuchły bunty, które doprowadziły do śmierci jego następcy, Neferitesa II, który panował tylko 4 lata.
Dynastia XXX (z Sebennytos) ok. 3800343 p.n.e.
Założyciel Nektanebo I.
Nektanebo I - pochodził z Sebennytos (podobnie jak Manethon).
Nie lubił Greków, zgrabił miasto Nukratis, a jego skarby oddał świątyni w Sasis.
W 373 p.n.e. silna armia perska Atakserksesa pod wodzą Farnabazesa doszła aż do Memfis.
Wylew Nilu zmusił Persów do odwrotu.
Nektanebo I odbudowywał świątynie.
Dopuścił do koregencji swego syna Teosa.
Teos –pokojowa polityka wobec Greków.
Wybijał drachmy na żołd dla wojska.
Sam udał się na wojnę przeciw Persom, na czele 70000 żołnierzy ateńskich i 1000 hipolitów spartańskich pod wodzą generała Agesilasa.
Armię wspomagała flota 200-300 triarem pod wodzą Chabriasa - Ateńczyka.
Teos zostawił rządy w kraju swemu bratu.
Ten zdradził go gdy Teos zwyciężał w Palestynie i miał opanować całą Fenicję.
Brat wezwał do Egiptu swego syna, proponując mu iż zostanie faraonem.
Nektanebo II - dał się nabrać i uciekł z wojskiem.
W tym czasie Chabrias został wezwany do Aten.
Opuszczony Teos schronił się na dworze perskim, gdzie był dobrze traktowany i pozostał tam do śmierci.
Kilka lat potem Nektanebo II przeżył wstrząs z powodu Persów
W 351 p.n.e. odparł ich atak pod dowództwem króla Atakserksesa III Ochosa, jednak Persowie dotarli do Memfis w 343 p.n.e.
Nektanebo II zrzekł się tronu i uciekł do Teb, gdzie zmarł 2 lata później.
Trzeci najazd perski zalał Egipt w341 p.n.e.
Egipt został całkowicie opanowany przez Persów i sprowadzony do Satrapii.
Drugie Panowanie Perskie 341-333 p.n.e
.Atakserkses III Ochos.
Persowie surowo traktowali podbity Egipt.
Pośród wielu powstań, ,jedno pozostawiło ślad w historii - było to powstanie pod wodzą księcia Delty Chabbasza.
Przez szereg lat utrzymywał on swoją niezależność wobec Persów, lecz nie zdołał wyzwolić całego Egiptu.
Klęska Dariusza III pod Issos w 333 p.n.e. zadana mu przez Alexandra Macedońskiego zasiała u Egipcjan iskrę nadziei na wyzwolenie.
Okres Ptolomejski (330-30 p.n.e.
Alexander Macedoński - po zwycięstwie pod Issos podbił Tyr i Gazę.
W 331 p.n.e. wkroczył do Doliny Nilu i zbudował podwaliny miasta Alexandria.
Potem podbił oazę Siwa, gdzie wyrocznia Amona ogłosiła go synem boga.
Wrócił do Memfis i ukoronował się na króla Egiptu.
Potem ruszył na dalsze podboje i miał umrzeć w Babilonie w 323 p.n.e.
Armia wyniosła na tron jego brata Filipa Arrchideosa zastrzegając sobie prawa do tronu dla dziecka Alexandra Macedońskiego, które miało narodzić się z Roxany.
Dziecko to Alexander II, wstąpiło na tron w 317 p.n.e. lecz nigdy nie przybyło do Egiptu.
Pomniki z tego okresu są dedykowane jemu i Filipowi.
W 5-lat po śmierci Alexandra II, w 305 p.n.e. – Ptolemeusz (syn Lagosa) ogłosił się królem Jako, Ptolemeusz I Soter.
Przyłączył on do Egiptu Cyrenajkę, Syrię, Celesyrię i Palestynę.
Za jego panowania i jego następcy Ptolemeusza II Filadelfosa kultura grecka lśniła pełnym blaskiem w Egipcie.
Ptolemeusz I Soter założył Bibliotekę Alexandryjską oraz wybudował latarnię morską na wyspie Faros.
Za Ptolemeusza II Filadelfosa Żydzi aleksandryjscy przetłumaczyli swoje Święte Księgi dla swych ziomków na świecie, którzy nie znali już języka hebrajskiego.
Przekład ten nazywa się „Tłumaczeniem Siedemdziesięciu”.
Panowanie Ptolemeusza III Euergetesa, to zatargi z Seleucydami w Syrii.
Następca Ptolemeusz IV Filopator, traci w wojnie z Antiochem Wielkim miasta Syrii i Palestyny ale potem je odzyskuje.
Zwycięstwo pod Rafią miało przykre następstwa dla Egiptu.
Uzbrojeni Egipcjanie uwierzyli we własne siły.
Bunt rozpoczął się w Delcie i dotarł do Górnego Egiptu.
W 88 p.n.e. PtolemeuszIX Soter II - zburzył Teby które były niejednokrotnie bazą powstańców.
Filopator - zapoczątkował zgubną tradycję morderstw rodzinnych która miała być przyczyną upadku dynastii Lagidów skazując na śmierć swojego brata Magasa i matkę Berenikę.
Zamieszki po wstąpieniu na tron 6-cio letniego Epifanesa sprowokowały ponowny najazd Antiocha Wielkiego.
Egipt stracił Cylicję, Licję, Syrię i Palestynę.
Syria jednak została zwrócona jako posag Kleopatry (córki Antiocha), żony Epifanesa.
Za rządów Epifanesa kapłani egipscy z okazji „Święta Odnowienia Namaszczenia”, wydali dekret w 3 językach w 195 p.n.e.
Jeden egzemplarz odnaleziony przez wyprawę Bonapartego - nazwano „Kamieniem z Rosetty”.
Panowanie Filometora to ponowny najazd Antiocha i zatargi z bratem Euergetesem II który ogłoszony królem ustąpił mu tron w zamian za Cyrenajkę , Libię oraz kilka miast Cypru.
Po śmierci Filometora Euergetes kazał stracić jego syna Eupatora którego zaledwie obwołano królem.
Złączył dwa królestwa poślubiając Kleopatrę, wdowę po Filometorze.
Zamieszki z powodu tej zbrodni kazały mu uciekać na Cypr.
Rywalizacja pomiędzy Ptolomeuszem IX Soterem II, a Ptolomeuszem X Alexandrem podjudzane przez jego matkę Kleopatrę III, doprowadziły do wygnania Alexandra i wstąpienia na tron Sotera II , w 88 p.n.e.
Jego następca Alexander I został wypędzony przez lud, gdyż zamordował własną córkę Berenikę.
Jego odejście wprowadziło na tron naturalnego syna Ptolemeusza IX Sotera II, Ptolemeusza XII Auletesa - ten rządził dzięki legionom Rzymu przysłanym przez Gabiniusza - namiestnika Syrii.
Po Auletesie na tron wstąpił 10-cio letni Ptolemeusz XIII Neos Dionizos oraz jego siostra Kleopatra VII Filopator.
Po śmierci Neos Dionozosa poległego w bitwie w 43 p.n.e. zmuszono ją do poślubienia Ptolemeusza XIV Dziecko, jednak uwolniła się od niego za pomocą trucizny.
Stanęła po stronie Pompejusza przeciw Cezarowi.
Po bitwie pod Farsalos w 48 p.n.e. złączyła się z Cezarem i dała mu syna Ceazariona.
Potem uwiodła Marka Antomiusza (triumwira Rzymu) i dała mu 2 dzieci (bliźniaków) Kleopatrę Selene i Alexandra Heliosa.
Antoniusz podarował im Armenię Cypr i Cyrenajkę.
Klęska Antoniusza pod Akcjum w walce z Oktawianem pogrzebała jej nadzieję na odbudowę potęgi Egiptu.
Otoczony w Alexandrii Antoniusz myśląc że umarła, popełnił samobójstwo.
Ona nie mogąc uzyskać od Oktawiana zapewnienia że nie będzie brać udziału jako niewolnica w jego triumfie w Rzymie, również odebrała sobie życie za pomocą jadowitych węży (prawdopodobnie (Czarnej Mamby).
Jej śmierć uroczyście obchodzono w Rzymie, gdyż od wielu lat mu zagrażała.
Szczególnie nienawidził ją senat rzymski.
Wraz z nią upadł całkowicie Starożytny Egipt Faraonów.
RA >> to bardzo przydatna rzecz którą napisałeś Ja dodam troszkę od siebie również, ponieważ lubię zajmować się Mezopotamia, Starożytną Grecją, Fenicją , a zwłaszcza EGIPTEM >>> Starożytny Egipt – cywilizacja egipska lub też cywilizacja starożytnego Egiptu to wysokorozwinięta kultura w dolinie Nilu z całym wachlarzem osiągnięć technicznych, naukowych, politycznych i kulturowych, która trwała około 3500 lat. Państwo to rozwinęło się dzięki corocznym, regularnym (a co za tym idzie dającym się przewidzieć) wylewom Nilu, który przynosił żyzne muły zapewniające przy odpowiednim nakładzie sił i środków oraz odpowiedniej organizacji, dwukrotne wysokie plony w ciągu roku. Dzięki tak sprzyjającym warunkom rolnictwo, które stanowiło podstawowe zajęcie ludności, zapewniało nadwyżki żywności, co pozwalało na jej magazynowanie na okresy nieurodzaju oraz na eksport. Równocześnie, od początku IV tysiąclecia p.n.e., posługiwano się w Egipcie żaglowymi łodziami do transportu materiałów po Nilu i opanowano obróbkę miedzi. Pod koniec tego tysiąclecia zaczęto stosować pismo hieroglificzne, które zostało odczytane w 1822 r., dzięki czemu historia starożytnego Egiptu jest dość dobrze znana.
Państwem kierowali dynastyczni władcy – faraonowie, którym przydawano boskie pochodzenie, uznając ich za synów boga-słońca Re (Ra). Wierzono w ich nieśmiertelność i dlatego mumifikowano ciała zmarłych władców, umieszczając je w specjalnie w tym celu budowanych grobowcach. Z biegiem lat grobowce te przekształciły się w monumentalne, kamienne piramidy (w okresie Starego i Średniego Państwa), by następnie w czasach Nowego Państwa przekształcić się w podziemne kompleksy grobowe.
Państwo zorganizowane było sprawne i rozwijało się przez wiele wieków bez poważnych zagrożeń zewnętrznych, dzięki pustyniom, które odgradzały je ze wszystkich stron od innych państw i ludów. Zamożność swą zawdzięczało eksploatacji licznych złóż ,złota i miedzi. Dużą rolę w życiu Egipcjan odgrywały wierzenia religijne. Egipcjanie wierzyli w wielu bogów (politeizm). Czczono głównie siły przyrody. Szczególnym kultem otaczano Nil i słońce. Licznym bóstwom przydawano postacie ludzkie z głowami zwierzęcymi (Horus z głową sokoła, Chnum z głową barana). Wierzono, że bóstwa przebywać mogą w ciele świętych zwierząt, za jakie uważano czarnego byka, zwanego Apisem, a także m.in. krokodyle, ibisy, jastrzębie i koty. Ku czci bogów wznoszono gigantyczne kamienne świątynie, którymi opiekowali się kapłani, gromadzący w nich wielkie bogactwa. Kapłani, obok faraonów, stanowili również istotny czynnik w sprawowaniu władzy, a nierzadko to właśnie oni tak naprawdę rządzili w kraju. Posiadłszy wiedzę o zjawiskach przyrody, wprowadzili podział roku na 12 miesięcy i 365 dni (zobacz: kalendarz egipski), potrafili przewidzieć zaćmienie słońca i wylewy Nilu, kierowali pracami nawadniającymi i budowlanymi.
W całym Egipcie czczono około 800 różnych bogów, lecz większość z tych kultów miała charakter lokalny. Istniały tam trzy najważniejsze systemy kosmogoniczno - religijne: heliopolitański, hermopolitański i memficki.
Kapłani heliopolitańscy dążyli do nadania religii egipskiej charakteru solarnego. Utożsamiali oni Horusa z bogiem słońca Re. W systemie heliopolitańskim najważniejsza była tzw. „dziewiątka heliopolitańska” czyli 9 najwyższych bóstw:
Atum – (uważany za Re – Atum) bóg zachodzącego słońca, Re - pan wszechświata, nieba, bóg słońca
Szu - bóg powietrza.
Tefnut - bogini wilgoci.
Geb - bóg będący uosobieniem ziemi.
Nut - bogini będąca uosobieniem sklepienia niebieskiego.
Seth - bóg pustyni, adwersarz Ozyrysa.
Amon - władca burz i piorunów (wrogi Horusowi).
Neftyda - żona Setha, siostra Ozyrysa.
Izyda - lokalna bogini miłości, nieba, magii i czarów, Ozyrys – bóg płodnej natury i bóg świata zmarłych. Ich synem był Horus.
W teologicznym systemie kapłanów z Hermopolis (system hermopolitański), pozostających w opozycji do systemu heliopolitańskiego, występują cztery pary bogów:
Num i Naumet - uosobienie ( personifikacja) oceanu.
Huh i Hauhet - uosobienie wody i ruchu.
Kuk i Kauket - uosobienie ciemności panującej w pierwotnej przestrzeni.
Nat i Niau lub Amon i Amaunet.
Główną rolę w systemie memfickim odgrywała triada bogów, określana stąd triadą memficką:
Ptah - bóg stwórca
Sechmet
Nefertum
Inni bogowie, których kult był powszechny, to:
Anubis - bóg zmarłych, strażnik cmentarzy, patron mumifikacji
Aton - bóstwo słońca
Bastet - bogini miłości, płodności i domu
Bes - bóstwo ogniska domowego
Chepri - bóstwo popychające tarczę słoneczną
Chnum - pradawny bóg górnego Nilu, stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka
Chonsu - bóg Księżyca, syn Amona i Mut, razem tworzyli triadę bóstw
Geb - bóg ziemi, ojciec Ozyrysa
Hathor - bogini nieba, miłości i radości
Horus – bóstwo Nieba i opiekun faraonów, syn Ozyrysa i Izydy
Ozyrys - bóg śmierci i odrodzonego życia, sędzia zmarłych, władca ziemi, podziemi i Krain Nieśmiertelnych.
Maat (Mayet) - bogini ładu, porządku, prawa i sprawiedliwości
Min - bóstwo miasta Koptos, bóg urodzaju
Montu - bóg wojny
Nut (Neuht) - bogini nieba
Renenutet - bogini żniw i płodów
Seszat - bogini pisma, opiekunka annałów królewskich
Sobek - bóg wód
Sokar - bóstwo zachodniej nekropolii
Taczenen - bóstwo wód praoceanu
Toeris - bóstwo opiekuńcze kobiet rodzących dzieci
Tot (Thot) - bóg Księżyca, władca czasu, bóstwo mądrości i nauki - wynalazca pisma (hieroglify), posłaniec bogów
Wadżet - patronka Dolnego Egiptu.
Chronologia dziejów starożytnego Egiptu, opracowana w dużej mierze w oparciu o datowanie sotisowe, budzi wciąż wiele kontrowersji, a rozbieżności sięgają czasami dziesiątek, a nawet setek lat. W poniższym zarysie dziejów Egiptu w starożytności przyjęty jest tylko jeden z wariantów chronologii, przyjęty przez znaczną część egiptologów.
Najstarsze ślady działalności człowieka na terenie Egiptu pochodzą z okresu paleolitu, kiedy to grupy nomadów i myśliwych zaczęły gromadzić się w okolicy Nilu (ale nie w samej dolinie rzeki), na co wskazują znalezione na pustyni kamienne groty strzał i sierpy. Wtedy też najprawdopodobniej rozpoczęła się rolnicza działalność miejscowych społeczności nad Nilem, jednakże nie można jeszcze mówić w tym okresie o prawdziwie osiadłym charakterze życia.
[edytuj] Okres Predynastyczny (ok. 6000-ok. 3100 p.n.e.)
Był to okres schyłkowego paleolitu i neolitu. Na terenie Egiptu rozwijały się wtedy różne kultury neolityczne o charakterze osiadłym i rolniczym, jednakże nie były one jednolite w całym kraju. Należały do nich, m.in. zlokalizowane w dolinie Nilu, kultury Tasa i Badari (ok. 4500 p.n.e.), nazwane tak od miejsc, w których znaleziono ich ślady.
Znacznie odmienne od nich były kultury Nagada I i II z IV tysiąclecia p.n.e., poprzedzające bezpośrednio historyczną epokę dziejów Egiptu. Przede wszystkim obie miały znacznie większy zasięg. W kulturze Nagada I zaobserwować już można cechy społeczeństwa rozwarstwionego i zorganizowanego hierarchicznie. Nagada II to kultura o znacznie większym zasięgu, bo obejmowała całą dolinę Nilu i Deltę, a także utrzymywała kontakty z innymi krajami.
Zródło informacji książki historyczne, a także internet explorer >>>google Pozdro dla przedstawiciela tego tematu
Droga MadziQ93, włożyłaś do tego tematu piękny i niezwykle interesujący ładunek wiedzy o równie pięknym i interesującym starożytnym państwie faraonów.
Wypada mi więc pięknie ci za ów ładunek wiedzy podziękować - co powyższym czynię z nieukrywaną przyjemnością!.
P.S.
Witamy na Historicusie.
Pozdrawiam.