wika
Kultura kreteńska obejmuje okres około 3000 lat p.n.e do około 1100 p.n.e. Podziału chronologicznego na okres wczesnominojski, średniominojski i poźnominojski dokonał Arthur Evans. Zagłada tej wspaniałej cywilizacji nastąpiła wraz z wybuchem wulkanu na wyspie Thera i najazdem Achajów (o czym dyskutujemy w osobnym temacie). Chciałabym aby ten temat stał sie swego rodzaju podręcznym katalogiem zagadnień kultury minojskiej.
Wydaje mi się, że temat należy zacząć od wskazania dwóch głównych symboli minojskiej Krety, jakimi były rogi byka i labrys. Rogi chyba wszyscy są w stanie zrozumieć. Wszyscy znamy mit o Minotaurze i słynnym labiryncie.Jak sie okazuje kult byka ( a może nie tyle samego zwierzęcia ale siły i witalności która uosabiało) był dość powszechny co doskonale widać na malowidłach i freskach. Charakterystyczna jest też forma przedstawiania tego zwierzęcia: byk najczęściej ukazywany jest w pozycji w skoku, w pozycji wygiętej i naprężonej.
Co do labrysu ( podwójny topór) nie jestem w stanie określić jego pochodzenia. Czy był on oryginalnym wytworem wiary kreteńskiej czy też zapożyczono go od jakiejś innej kultury? Faktem jest, że zaraz obok rogów byka był najczęściej przedstawianym przedmiotem. Wydaje się pewne, że te dwa symbole były swego rodzaju bóstwami Kreteńczyków o czym świadczą malowidła ukazujące procesje składające wota przed wyobrażeniem labrysu.
Na tym zakończę swój wstęp. Zapraszam wszystkich do przedstawiania swoich poglądów i opisywania z czym kojarzy się wam kultura minojska.
Dla mnie bardzo charakterystyczna jest tzw. bogini z wężami, czyli wyobrażenie kobiety przybranej w bogato zdobioną szatę z odkrytymi piersiami,. Dookoła jej rąk oplecione są węże. Część badaczy uważa, że jest to symbol wciąż jeszcze silnej pozycji bóstw kobiecych i wiążą to z resztkami matriarchatu. Rzeczywiście, trudno jest znaleźć przedstawienia bóstw męskich z tego okresu, choć byk jest symbolem typowo męskim.
Interpretacja figurki bogini z wężami stanowi wciąż jeszcze dość ciekawy problem badawczy.
Dla mnie jest ona w całości tajemnicza i niezwykła, ale na szczególną uwagę zasługują stroje , szczególnie damskie. .Kobiece suknie były bufiaste z szerokimi falbanami,a ich gorsety miały eksponowac obnażony biust. Na głowach fantazyjne fryzury ozdobione szerokimi kapeluszami. Mężczyzni natomiast nosili tylko fartuszki i przepaski biodrowe.
Poniżej przedstawiam ową boginię z wężami o której napisała Wipsania. Do dnia dzisiejszego trwają dyskusje czy owa kobieta to na prawdę bogini. Jednocześnie figurka ta świetnie obrazuje typ strojów noszonych w tamtym czasie przez kobiety.
Ja chciałam dziś napisać o pewnym charakterystycznym naczyniu jakim był ryton. (Podejrzewam, że co poniektórym bardzo spodoba się idea rytonów w ogóle )
Ryton to naczynie libacyjne, najczęściej w kształcie głowy byka lub rogu, bogato zdobione. Cały żart starożytnych polegał na tym, że rytonu nie można było odstawić na stół jeżeli nie był on pusty. Naczynie to nie posiadało bowiem żadnej nóżki czy też stopki, a tym samym mogło tylko leżeć (nie mogło stać). A przecież nie można pozwolić żeby trunek się zmarnował więc przed odłożeniem rytonu trzeba go opróżnić Naczynia tego nie używano tylko przy ucztach, często służyło też do religijnych i rytualnych libacji.
Dodam jeszcze, że z rytonów nie pito bezpośrednio, tylko tworzono "fontannę" wina, która spływała, np. na ołtarz. Kiedy wpadał do naczynia, wino miało bąbelki, więc wyglądało trochę jak szampan. Dzięki temu można sprawdzić, czy ryton jest starożytny czy to podróbka - wystarczy zobaczyć, czy ma dziurki
Należy też wspomnieć o budowlach. Architektura kultury minojskiej bardzo często zwana jest architekturą pałacową, a to ze względu na niezwykłą popularność i urodę budowanych przez Minojczyków pałaców. Najbardziej znane z nich znajdują się w Knossos, Fajstos, Mallii i Kato Zakros. Pałace posiadały kanalizację i wodociągi, często też były rozbudowywane co jakiś czas. Cechą charakterystyczną jest to, że pałace nie były tylko siedzibą władcy ale posiadały też inne ważne funkcje. Pałac był rozplanowany wokół znajdującego się na środku dziedzińca (często wyłożonego kamieniami), gdzie odbywały się zarówno uroczystości świeckie jak i kultowe. Wokół dziedzińca znajdowały się pomieszczenia służące jako magazyny, pracownie rzemieślnicze i część gospodarcza. Przypałacowi rzemieślnicy wykonywali najczęściej luksusowe wyroby na potrzeby władcy i jego dworu. Wytwarzano więc w nich zarówno bogato zdobione naczynia, wyroby z kości słoniowej, biżuterię i pieczęcie. Pałace kreteńskie budowano na solidnych fundamentach, konstrukcja budynku mogła być zarówno jedno- jak i kilkupoziomowa przy czym przyjęła się opinia, że w przypadku dwu- lub wielopoziomowych budowli, siedziba władcy znajdowała się zawsze na górze. Korytarze prowadzące do kolejnych pomieszczeń zazwyczaj były wąskie, natomiast schody prowadzące na wyższe poziomy szerokie i okazałe. Często pałace mają „labiryntowy” układ pomieszczeń spowodowany koniecznością budowy kilku wejść do budynku.