wika
Jak wiadomo, na terenie Międzyrzecza współistniało wile odrębnych państwowości z których co róż jedna uzyskiwała supremacje nad innymi, po to tylko, żeby poźniej przepaść bez wieści. Do najważniejszych zaliczamy:
Sumerów
Akadów
Asyryjczyków
Babilonię
Hetytów
Mitanni
Kasyci
Która z nich wywarła największy wpływ na dzieje ludzkość ?
Wg mnie byli to Hetyci. Po pierwsze wprowadzili jazdę jako główną siłe militarną. Ale ważniejsze jest, że najprawdopodbniej to Nowe Państwo Hetyckie zaczęło pierwsze na szeroką skalę używać na rzędzi i broni żelaznych !! (przypomnijmy Nowe Państwo Hetyckie XIV-XII) To dzięki nim mamy przełom, epokę żelaza ...
Pierwsze ślady Prehistorycznego człowieka prowadzą nas do Afryki.
Jednakże za pierwszą cywilizację stworzoną przez człowieka uważa się naród zwany Sumerami.
Sumerowie zamieszkiwali północną Mezopotamię , a pierwszą osadą miejską jaką założyli było miasto Ubaid.
Był to właściwie kompleks miejski powstały ok.4000 p.n.e. nad Zatoką Perską.
Pierwszym zaś miastem sumeryjskim było miasto Uruk(stolica?) które przed 3000r.p.n.e. przeżywało okres finalnego rozkwitu.
To właśnie Sumerowie zapoczątkowali pierwszą w dziejach ludzkości zauważalną kulturę i sztukę z której w późniejszych latach(wiekach) czerpały inne starożytne ludy takie jak : Huryci , Asyryjczycy , Egipcjanie . Hetyci.....
Z licznych wykopalisk tego okresu możemy stwierdzić że Sumerowie stworzyli pierwszą w dziejach religię , która była najprawdopodoniej pierwowzorem późniejszych religii świata.
Wiemy już że boginą miasta Uruk była Inanna dla której wybudowano w tym mieście świątynię.
Bogiem miasta Nipur był Enlin z którym uosabiano później majestat sumeryjskich władców.
Organizacja państwa Sumeryjskiego opierała się na tzw. miastach - państwach które na przestrzeni lat walczyły ze sobą , zaś władca który podbił jedno miasto - państwo na rzecz drugiego przybierał tytuł króla nad innymi podbitymi miastami i sprawował tam władzę.
Dla przykładu - król miasta Kisz , Mesalim był mediatorem pomiędzy miastem - państwem Lagasz a jego zaciekłym wrogiem Ummą w którym władał król Eannatum.
Lagasz podbiło wówczas miasto Marii na północ od Kisz nad środkowym Eufratem.
Sumerowie zapoczątkowli też pierwsze pismo na świecie.
Było to co prawada prymitywne pismo obrazkowe , jednak wydaje się że późniejsze hieroglify egipskie w dużej mierze wzięły od niego swoje początki.
Sumeryjscy władcy nosili tytuł "Ensi" i sprawowali władzę w imieniu bogów poszczególnych miast.Byli również najwyższymi kapłanami.
Podobny styl rządów można zuważyć później u innych starożytnych ludów np.Egipcjan.
Starożytni Sumerowie uważani są też za pierwszych rolników starożytnego świata.
Wiemy że hodowali oni m.in. owce , bydło i uprawiali nieznane nam bliżej płody rolne.
Położyli też niemałe podwaliny od rozwój sztuki.
W Sumerze można było spotkać już pierwsze stlelle i figurki wyobrażające bogów i władców.
Dla przykładu :
- statuła Ebin - -Ila , władcy Marii
- głowa władcy Lagasz , Ennatuma idącego na czele oddziałów wojska na podbuj Ummy (ok.2400 p.n.e.) , jest to rzeźba uwieczniona na jednej ze stron sławnej Stelli Sępów.
- głowa kobiety z Uruk , znana jako "Dama z Uruk" itp.
Z powyższych znalezisk wiadomo jest że Sumerowie kładli duży nacisk na rozwój swoich świątyń.
To właśnie świątynie sumeryjskie nadawały ton tejże cywilizacji.
Na stellach i rzeźbach sumeryjskich pełno jest scen przedstawiających codzienne życie tych świątyń z których dowiadujemy się m.in. że sumeryjskie kobiety też pełniły funkcje kapłanek.
Ponadto Sumerowie prawdopodobnie jako pierwsi wprowadzili niewolnictwo które pracowało głównie na rzecz Swiątyń i władców , a w czasie wojen niewolnicy brali w nich udział wraz z kapłanami.
Sumerowie wprowadzili też brutalny zwyczaj zabijania niewolników w momencie śmierci ich władcy.
W jednym z grobowców znaleziono 70 ciał niewolników pochowanych w pobliżu grobu króla , którzy mieli za zadanie służyć władcy na tamtym świecie.
Wreszcie , u Sumerów znajdujemy pierwsze zapisy prawodawstwa które można uznać za pierwowzór Kodeksu Prawnego.
Na przykład sumeryjski władca Szulgi (syn Ur - Namu) jest autorem takiego oto przepisu prawa :
"Jeśli ktoś oskarży kogoś o stosunek z żoną cudzą , a oskarżony zostanie oczyszczony z zarzutów przez sąd boży (w rzece) , to oskarżyciel wypłaci mu 20 szekli tytułem kary i odszkodowania".
Fakt , że brzmi to dość prymitywnie , ale jak widać sam Hammurabi miał z czego czerpać przepisy do swojego słynnego Kodeksu.
Co zaś do wspomnianych przez Szanownego angerthora Hetytów , to owszem , nie podważam jego opinii - chociaż jak widać nawet najlepsza armia nie ustrzegła ich przed zagładą własnego państwa.
Stawiam więc na Sumerów.
Angerthorze - mógłbyś powiedzieć coś o cywilizacji "Gutium"? Nazewnictwo kojarzy mi się z ludem Gutejów z gór Zagros których `kultura` była delikatnie mówiąc niska w porównaniu z ludami które podbili.
Dla mnie podobnie jak dla RA najważniejszą cywilizacją Mezopotamii byli Sumerowie. To oni zapoczątkowali rozkwit techniczny, gospodarczy, umysłowy całego Bliskiego Wschodu i na ich dorobku opierały się w mniejszym czy większym stopniu wszystkie późniejsze semickie państwa. Sam wynalazek pisma i jego przechowywanie na niemal niezniszczalnych glinianych płytkach(które dotrwały do dziś) utworzył już w trzecim tysiącleciu p.n.e. silny fundament na którym swą siłę mogły oprzeć kolejne pokolenia. Z biegiem lat.. i wieków, gdy w dolinie Tygrysu i Eufratu dominację zdobyli semiccy Akadowie, a język Sumerów zanikł to jednak ich pismo przez długi czas było używane przez wykształconą klasę kapłanów. Czytałem, że jego stopień skomplikowania i bogactwo były tak duże jak porównywanie staropolskiego z łaciną czy greką w średniowieczu. Również z tych powodów `przybyłe` bóstwa semickie zostały wchłonięte przez panteon Sumerów - choćby Aszura, najważniejszego boga Asyryjczyków znajdujemy wcześniej pod postacią Marduka.
Z innych kultur dodałbym jeszcze III dynastię z UR i Asyrię, która choć głównie pod względem militarnym to jednak odcisnęła bardzo silne piętno na historii Mezopotamii stając się światowym mocarstwem.
Jeszcze sprawa Hetytów - wg. mnie trudno ich nazwać ludem Mezopotamii. Państwo starohetyckie praktycznie nie wyszko swym władztwem poza obszar Anatolii(dzisiejszej turcji), a późniejsze podboje `zachaczyły` jedynie dolinę Eufratu skupiając się głównie na Syrii.
Pzdr.
Zgadzam się, że najważniejszą kulturą mezopotamską byli Sumerowie byli oni twórcami Mezopotamii. Zawdzięczamy im takie wynalazki jak: koło, liczba 0, opracowanie systemu sześćdziesiętnego, zawierali pierwsze umowy handlowe wypracowali jednolity system miar czy wynalezienie pisma.
No jeszcze liczba pi i układy równań. Obliczali z dużą precyzją czas obiegu Ziemi wokół Słońca.
Angerthorze - mógłbyś powiedzieć coś o cywilizacji "Gutium"?
Masz całkowitą racje uważając, że ich kultura była porażająco niska w stosunku do sąsiadów. Jednak jak wiemy w XVI w. Stare Panstwo Hetyckie podbilo Babilonię. Nie zdołało jednak utrzymać swojej supremacji na tak dalekim obszrze, przez co górskie pleminie Kasytów podbiło prawie bezbronne państw Hammurabiego. Władali nią aż do wieku XIII, mimo, że gospodarczo czy militarnie nic nie znaczyła jednak kulturalnie i handlowo tak.
Tylko dlatego ich uwzględniłem w moim spisie : ]
Jeszcze sprawa Hetytów - wg. mnie trudno ich nazwać ludem Mezopotamii. Państwo starohetyckie praktycznie nie wyszko swym władztwem poza obszar Anatolii(dzisiejszej turcji), a późniejsze podboje `zachaczyły` jedynie dolinę Eufratu skupiając się głównie na Syrii.
Gratuluje ! ;] Czekałem aż ktoś to zauważy. Oczywiście Hetyci nie są ludem Mezopotamii. Jednak mają wiele wspólnego chociażby z Mitanni. Głownie akcent antropologiczny, nazwalbym to hurycko-semicke pochodzenie :D Jednak Hetyci trochę namieszali w dolinie Tygrysu i Eufratu, dlatego ja traktuje ich jako lud mezopotamski, abstrahując od granic terytorialnych. Jeszcze raz gratuluje spostrzegawczości ;]
Domyślałem się, że głowny nacisk będzie na Sumerów. Racja bardzo wiele im zawdzięczamy, a właściwie tak niewiele o nich wiemy. Czyż to nie ironia losu, że jeszcze dla XIX wiecznych historyków pojęcie Sumer było nieznane, a to pośrednio dzięki nim, zawdzięczamy rozkwit Egiptu, a bezpośrednio m. in. Babiloni.
PS Wszystko pisane z pamieci i jeszcze w nie najlepszej kondycji psycho-fizycznej, wiec jakbym popelnil jakis blad prosze o poprawe
Gratuluje ! ;] Czekałem aż ktoś to zauważy. Oczywiście Hetyci nie są ludem Mezopotamii. Jednak mają wiele wspólnego chociażby z Mitanni. Głownie akcent antropologiczny, nazwalbym to hurycko-semicke pochodzenie
Dzięki :)
Hmm.. z tego co wiem rodowód Hetycki nie ma wiele wspólnego z Hurytami, a tym bardziej z Semitami. Pierwszych grup Hetytów w Anatolii doszukuje się już w 2200 roku p.n.e* kiedy to przybyli oni do Anatolii i zajeli kraj Hatti w którym dotąd żyła niespokrewniona z nimi ludność nieindoeuropejska. Następnie podzielone i walczące ze sobą plemiona połączyły się(krwawo) za rządów Pithany i Anittasa, by następnie za Labamasa I stworzyć silne państwo ze stojącym na jego czele ambitnym klanem rodzinnym. Ogólnie rzecz ujmując można powiedzieć, że Hetyci podobnie jak Mitanijczycy przybyli "z daleka" na obce im etnicznie tereny i stopniowo je opanowali.
Związek Hetytów i Hurytów był bardziej historią ciągłych wojen niż koneksji antropologicznych. Hetyci po przybyciu do Mezopotamii z północnego wschodu(ludność kaukazka) przez dziesięciolecia zdołali również skolonizować północną Syrię, gdzie zetkneli się z Hetytami. Powstały tezy iż właśnie najazdy z Anatolii i zniszczenie ośrodka huryckiego w Halab(1531 r.p.n.e.) pozwoliło umocnić się jednemu z organizmów politycznych nad Haburem i w kosekwencji przekształceniu się go w Mitanii**. O związkach rodzinnych można debatować dopiero u zarania nowego państwa( XV w. p.n.e. - czasy Tudhalijasa.)
Dla rozjaśnienia, gdyby ktoś nie miał rozeznania w `początkach` innych ważniejszych nacji:
Sumerowie - pochodzenie nieznane, choć w dorzeczy żyli od tak dawna, że można ich nazwać ludnością autochtoniczną ~ 2900-2700 r. p.n.e.
Akadyjczycy - semici żyjący nad Tygrysei i Eufratem prawdopodobnie od czasów gdy zaczęła się nadawać do osiedlenia(niejako `obok` Sumerów). Ekspansja ~ 2334 r. .p.n.e.
Kolejne fale semickich koczowników z pustyni syryjskiej i Półwyspu Arabskiego osiedlające się na Bliskim Wschodzie i często przyjmujące kulturę podbitych i bardziej cywilizowanych regionów:
Amoryci(MAR.TU)~2200 r (Amorytą był Szamsziadad - "ojciec" Asyriii).
Aramejczycy ~1080 r.p.n.e. przybyli z Pustyni Syryjskiej i zniszczyli państwo średnioasyryjskie)
Są to oczywiście ludy najbardziej dominujące, którym aż do najazdu medo-perskiego nikt nie zagrażał(w aspekcie "rasowym")
* Z dużą dozą prawdopodobieństwa znajdujemy ich w zapisach asyryjskich kupców około 1900 roku. p.n.e. ,a tradycyjne zmitologizowane żródła wspominają i nich dopiero w czasach Naram-Sina króla IV dynastii akadyjskiej.
** W Mitani ludność hurycka była rządzona przez panującą kastę indoaryjską.
Pzdr.
PS. Przepraszam za błędy, wkrótce zainstaluję Worda i je poprawię.
Chyba mnie wylogowało podczas pisania. Powyższy post napisałem ja.
Pzdr.
Nie szkodzi Zbawiciel.
To się czasami zdarza..ot złośliwość rzeczy matrtwych.
Piękne dzięki za post.
No i witam na historicusie.
Jednak mają wiele wspólnego chociażby z Mitanni. Głownie akcent antropologiczny, nazwalbym to hurycko-semicke pochodzenie
Ja wcześniej wspomniałem nie byłem w najlepszej formie historycznej i chodziło mi o coś innego :] , dlatego teraz poprawiam na:
Jednak mają wiele wspólnego chociażby z Mitanni. Głownie akcent antropologiczny (indoeuropejskie pochodzenie), jak również stosunki międzynarodowe, nazwalbym to hurycko-semickie kontakty
Jeszcze poruszę jedną kwestię :
witam :D
wydaje mi się, że nie można posługiwać się kategoriami "najważniejsza"
każda z tych kultur wniosła wiele do kultury, nauki, sztuki czy technologii świata
(żeby sprostować koło jest wynalazkiem wcześniejszym niż sumeryjski)
niekwestionowanym faktem jest, iż sumerowie "stworzyli" pismo, ktoś powyżej stwierdził, że prymitywne, tylko który etap rozwoju pisma miał na myśli
trzeba pamiętać , iż ewolucja znaków od piktograficznej (moim zdaniem najwdzięczniejszej) formy do klinów asyryjskich czy babilońskich trwała trochę,
najlepiej widać tę ewolucję w sylabariuszu Rene Labat'a "Manual d'epigraphie akkadienne" ( niestety nie udało mi sie znależć żadnego obrazka, móże mi się uda gdzieś zeskanować stronę czy dwie i wkleić)
jak to zwykle potrzeba matką wynalazków, a handel potrzebą pierwszą ludzkości
pierwsze zapisy są zapisami administracyjnymi; tyle to a tyle koszy ziarna, tyle to a tyle wołów etc, dopiero póżniej powstają inne zapisy
przodkami tego pisma są tokeny ( tu można zobaczyć zdjęcie i ciekawy artykuł http://szabo.best.vwh.net...and%20Envelopes )
kiedy ktoś wysyłał swój towar, niekoniecznie miał zaufanie do "eskorty" więc w glinianą "kopertę" wsadzał takie małe gliniane cosie, każde miało jakieś znaczenie, ilościowe i gatukowe, następnie zaklejał i piecżętował, pisząc na wierzchu co jest w środku
trochę tego znaleziono
później wymyślono, że po co wkładać do środka
i wymyślili tabliczki :lol: na których zapisywali to co na kopertach
a i jeszcze, język sumeryjski był jezykiem sakralnym w babilonie jeszcze w ok seleukidów, kiedy o sumerach już nikt nie pamiętał
Cywilizację Sumerów uznaje się za najważniejszą, gdyż ich kultura duchowa stanowiła podwalinę dla dalszego rozwoju cywilizacji Mezopotamii. W Międzyrzeczu czczono aż do okresu partyjskiego bogów których pochodzenie jest bezsprzecznie sumeryjskie (np. Nergal- jego wizerune odkryto w partyjskiej świątyni w Hatrze). Język sumeryjski aż do końca mezopotamskiej kultury pozostał językiem nauki i religii.
Ale inne ludy miały też znaczące osiągnięcia- np. choćby Asyryjczycy w okresie staroasyryjskim kontrolowali anatolijski handel miedzią, załozyili wiele placówek handlowych (m.in. karum w Kanesz w Azji Mniejszej). Ocenia się, że przez ręce asyryjskich kupców przeszło w okresie od XX do XIX w. p.n.e. kilkadziesiat tysięcy ton miedzi i cyny oraz złota i srebra, a także tysiace bel tkanin produkowanych w Aszur. Obficie opisują ów handel teksty z Kanesz.
Klasyk J. Wolski podaje rok 1800, w innych źródłach jest wymieniany rok 2000
W sumie konkretne daty w tej kwestii nie są aż tak istotne. "Imigracja" odbywała się falowo, podobnie jak podbój Hatti i asymilacja autochtonów, a w temacie który poruszamy daty są już łatwiejsze do ustalenia - historyczne czasy ekspansji Hattusilisa I(1650-1620 r.p.n.e) i Mursilisa(1620-1590 r.p.n.e.) bezpośrednio wprowadzają `imię` nowego groźnego ludu nad Eufrat.
Co do "Gutium" to wcześniej już Cię o nich pytałem z tym, że chodziło mi o czyste nazewnictwo, gdyż spotkałem się jedynie z określeniem "Gutejowie"
Ja spotkałem się z określeniami Gutejowie, Gutejczycy, Gutium, Gudejowie, Gudejczycy, a kiedyś nawet Gut-um
Przepraszam że wchodzę w temat ale jeszcze nie ochłonąłem po tej niegodziwości jaką "zademonstrował" nam Paix.
To jest coś niesamowitego z czymś takim jeszcze się nie spotkałem.
Toż to była chyba reinkarmacja samego Manethona...chociaż nie według niego Manethon też nie miał racji.
Chłoptaś nawet nie zauważył że z postu na post przeczył sam sobie.
Już w porządku , niejaki Paix pewnie szuka teraz forum na które może jeszcze wejść.
Do nas musi się mocno przyłożyć.
Jeśli zaczną po pewnym czasie znikać jego posty to niech to nikogo nie dziwi.
O chamstwie trzeba szybko zaponimać.
Pozdrawiam.
udało mi się znależć sensownna ilustrację ewolucji znaków z piktogramów do "dojrzałych klinów" http://www.ancientscripts.com/sumerian.html rownież ciekawy artykulik, dla zainteresowanych :D
Sumerowie zamieszkiwali północną Mezopotamię ,
Myślę że przypadkiem wkradł się błąd. Sumerowie zamieszkiwali południową Mezopotamię....
"Sumer (Shumer, Sumeria, Shinar) – starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak). Zamieszkiwali ją Sumerowie, lud nieznanego pochodzenia, który stworzył wysoko rozwiniętą cywilizację, uznawaną za kolebkę kultur Bliskiego Wschodu i Europy".
No faktycznie, pomyliłem północ z południem, a to duży błąd - przepraszam.
Pozdrawiam.
A to jeszcze kilka zdań na dany temat: Kultury archeologiczne prehistorycznej Mezopotamii pozostawiły liczne ślady w postaci różnorodnych znalezisk archeologicznych, począwszy od prostych narzędzi potrzebnych do życia codziennego, poprzez bardzo często bogato zdobioną ceramikę, aż po ruiny pierwszych świątyń wznoszonych na cześć bogów już w okresie Ubajd. W następnych okresach, już historycznych, nastąpił ogromny rozwój kulturowy społeczeństw mezopotamskich, począwszy od Sumerów, których sztuka nawiązywała bezpośrednio do poprzednich okresów, aż po czasy babilońskie i perskie.