wika
W drugiej połowie XVII stulecia większość państw europejskich przeżywała w swych dziejach etap zwany absolutyzmem oświeconym, który wyrósł z wzorów monarchii Ludwika XIV. Przeszły przez niego głownie państwa takie jak Prusy za panowania Fryderyka II, Rosja za Katarzyny II, Austria za Józefa II czy pod koniec XVII w. Szwecja. W monarchiach absolutyzmu oświeconego przeprowadzono szereg reform ustrojowych. Narzucali je odgórnie rządzący, zmierzając do centralizacji państwa oraz modernizacji jego administracji i gospodarki. W sprawowaniu wysokich urzędów poważna role odgrywały kompetencje i wykształcenie mniej zaś przynależność arystokratyczna etc.
Nową epokę rozpoczęła w dziejach Rosji, Katarzyna II. Wstąpiła ona na tron w drodze zamachu stanu po wymuszonej abdykacji i rychłej śmierci jej męża Piotra III w 1762r. Caryca umocniła swoje rządy opierając się na szlachcie i wzmocnieniu poddaństwa chłopów. Zdecydowanie rozprawiła się z powstaniem chłopskim Jemieliana Pugaczowa na Powołżu i Uralu (1773-1775) i zlikwidowała niezależność kozaczyzny zaporoskiej. Zreformowała administrację dzieląc państwo na 50 guberni podporządkowanych bezpośrednio władcy. Zmieniła także ustrój miast. Szlachcie nadała wiele przywilejów wzmacniając tym samym jej rolę w państwie. Była to kobieta która mocno trzymała władze w swoich rekach co wynikało z tego ze jej imperium było bardzo rozległe. Uchodziła przy tym za osobę oświeconą która korzystała z dorobku myśli politycznej i społecznej tejże epoki (utrzymywała np. kontakty z francuskimi encyklopedystami). Po wygranych wojnach z Turkami i po rozbiorze Rzeczpospolitej jej państwo stało się hegemonem we Wschodniej Europie.
W monarchii austriackiej podobnych zmian co Katarzyna dokonał syn Marii Teresy, Józef II (w 1764 został cesarzem). Swoja władzę oparła aparacie urzędniczym i policji, sejmy krajowe pozbawił resztek samodzielności, a do urzędów publicznych wprowadził język niemiecki. W niektórych krajach monarchii zniósł poddaństwo chłopów i ograniczył sądownictwo patrymonialne. Kościół katolicki poddał kontroli państwa, skasował szereg zakonów (co było wówczas normą w Europie). Uzyskane z tych praktyk pieniądze przeznaczył na reformę oświaty.
Zapraszam do dyskusji na temat plusów i minusów absolutyzmu oświeconego. Jak oceniacie ideę absolutyzmu oświeconego? Dysputa na ten temat wydaje się być ciekawa i warta podjęcia na naszym forum.
Uchodziła przy tym za osobę oświeconą która korzystała z dorobku myśli politycznej i społecznej tejże epoki (utrzymywała np. kontakty z francuskimi encyklopedystami).
Przyglądając się bliżej rządom Katarzyny II można stwierdzić, że była to swoista karykatura absolutyzmu oświeconego, a fakt, że ona sama uchodziła za osobę oświeconą zawdzięczała dość obfitym podarkom i umiejętnej propagandzie.
Wystarczy popatrzeć na niektóre reformy - poprawa wydajności pracy chłopa nie opierała się na zmianie stylu gospodarki, ale na całkowitym uzależnieniu chłopa od pana. Dwa dekrety, z których pierwszy pozwalał panom na zsyłanie chłopów zbyt opornych na katorgę, drugi kazał traktować każdą skargę chłopa jako kłamliwą denuncjację. W dziedzinie szkół nie tyle chodziło o nauczanie praktycznej wiedzy, co wychowaniu ślepo oddanych obywateli.